دهانه رحم بخش ورودی رحم از سمت واژن است که می‌تواند دچار کانسر دهانه اندومتر یا کانسر گردن رحم ‌شود. شناخت علائم سرطان دهانه رحم، برای درمان موفقیت‌آمیز این بیماری مهم است. این بیماری در مراحل نخست، قابل‌شناسایی نیست بااین‌حال احتمالاً شایع‌ترین علامت قابل‌ملاحظه، داشتن خونریزی غیرعادی واژینال بعد از برقراری رابطه جنسی، بین دوره‌های سیکل پریود یا پس از یائسگی باشد. در مقاله حاضر به این موضوع پرداخته‌ایم که سرطان لبه رحم چه علائمی دارد و همچنین علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه را به‌تفصیل طبق نظر بهترین فوق تخصص سرطان رحم برایتان شرح دادیم.

انواع و درجات مختلف سرطان‌های دهانه اندومتر کدام‌اند؟

پیش از شناخت انواع سرطان آگاهی از این نکته ضروری است که سویه‌های 16 و 18 ویروس اچ پی وی به‌عنوان مهمترین عامل ابتلای زنان جوان و یائسه به انواع سرطان‌های دهانه اندومتر شناخته می‌شوتد. درصد کمی از مبتلایان تا سال‌ها این ویروس را در بدن خود دارند و با فعالیت آن در گذر زمان به تدریج شاهد تغییر سلول‌های دهانه اندومتر به سلول‌های سرطانی شده و به تدریج شاهد بروز علائم سرطان دهانه رحم خواهند شد.

بسته به سلول‌های که درگیر ویروس اچ پی وی می‌شوند، کانسر دهانه اندومتر به دو گونه ذیل دسته‌بندی می‌شود:

سرطان از نوع سلول‌های سنگفرشی

گونه اول سرطان سرویکس معمولاً سلول‌های نازک و مسطح پوشاننده بخش خارجی دهانه اندومتر که تا داخل واژن امتداد می‌یابد و به نام سنگفرشی معروف‌اند را درگیر می‌کند.

سرطان از نوع آدنوکارسینوم

گونه اول سرطان سرویکس، سلول‌های پوشاننده کانال دهانه اندومتر را که از نوع سلول‌های غده‌ای ستونی مانند هستند درگیر می‌کند.

در خصوص درجه‌بندی این سرطان نیز باید بگوییم کانسر دهانه اندومتر دارای سه گرید (درجه اول- درجه دوم و درجه سوم است)

درجه اول (گرید پایین): بسیار شبیه به سلول‌های سالم به نظر می‌رسند

درجه دوم: تا حدی شبیه به سلول‌های سالم به نظر می‌رسند

درجه سوم (گرید بالا): هیچ‌گونه شباهتی به سلول‌های سالم ندارند

آمار ابتلا به کانسر دهانه اندومتر از نوع کارسینوم سلول سنگفرشی بسیار بالا است. شیوع این نوع سرطان تقریباً 70 درصد است. در عوض آدنوکارسینوم شیوع کمتری دارد (حدود 25٪) و تشخیص آن دشوارتر است. علت دشواری تشخیص این نوع سرطان به دلیل محل بروز آن یعنی در قسمت بالاتر دهانه اندومتر می‌باشد.

به‌طورکلی در هر دو نوع، علائم سرطان لبه‌ی رحم یکسان است و به همین دلیل لازم است پزشک نوع سرطان را برای درمان موفق تشخیص دهد. در ادامه ابتلا برایتان شرح می‌دهیم که علل بروز این سرطان چیست و سپس خواهیم گفت که سرطان لبه رحم چه علائمی دارد.

 

علل ایجاد کانسر در دهانه اندومتر چیست؟

با ورود ویروس اچ پی وی به بدن بانوان و آلوده‌کردن آن، ویروس به‌تدریج موجب ایجاد تغییر یا جهش در ساختار دی‌ان‌ای سلول‌های سالم دهانه اندومتر فرد شده و آنها را سرطانی می‌کند. طبق دی‌ان‌ای هر فرد سلول‌های سالم بدن در بازه زمانی خاصی رشد کرده و تکثیر شده و در نهایت در زمان‌بندی معینی از چرخه خارج شده و می‌میرند، اما زمانی که با سرطان سلول‌ها جهش یافتند سرعت رشد و تکثیر آنها از چرخه طبیعی پیروی نکرده و در زمان لازم  نمی‌میرند و انباشته می‌شود.

این انباشت سلول‌های جهش‌یافته باعث ایجاد یک توده بدخیم می‌شود و به‌تدریج علائم سرطان دهانه رحم پدیدار می‌شود. با شروع پدیدارشدن علائم لازم است دراسرع‌وقت نسبت به درمان اقدام کنید چرا که احتمال دارد سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور حمله کرده، و به سایر نواحی بدن متاستاز کنند و سرطان گسترش یابد.

در کل باید بگوییم سویه‌های خطرناکی از ویروس اچ پی وی می‌تواند باعث علائم سرطان لبه رحم شود و حتی ممکن است فردی به طور هم‌زمان توسط چندسویه مختلف این ویروس آلوده شود.

این ویروس را می‌توان بزرگ‌ترین عامل خطر برای ابتلای زنان به کانسر دهانه اندومتر در نظر گرفت. بااین‌حال ریسک فاکتورهای دیگری هم هستند که می‌توانند باعث علائم سرطان لبه رحم ‌شوند که در ادامه به‌اختصار به آنها اشاره خواهیم کرد:

• سیگارکشیدن و یا در معرض سیگار یا دخانیات قرارگرفتن
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف
• مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی
• تعدد بارداری در زنان
• داشتن رابطه جنسی بدون لوازم جلوگیری

شاخص‌ترین علائم سرطان دهانه رحم در مراحل مختلف

معمولاً در مراحل مختلف ابتلا، سرطان لبه رحم علائم متفاوتی دارد. تغییرات پیش سرطانی ایجاد شده در سلول‌های دهانه اندومتر و مراحل اولیه این بیماری معمولاً علائمی ندارند. به همین منظور تأکید می‌شود زنان از سن 26 سالگی به شکل سالانه برای رصد احتمالی سلول‌های غیرطبیعی که ممکن است به سرطان تبدیل شوند آزمایش‌های غربالگری را جدی بگیرند.

علائم سرطان دهانه رحم در مرحله اولیه و پیشرفته ابتلا:

داشتن خونریزی یا ترشحات خونی و آبکی از ناحیه ژنیتال

وقتی زنی ترشحات یا خونریزی‌های غیرعادی دارد که آبکی، خونی یا دارای بوی نامطبوع است می‌توان آن را به‌عنوان نخستین علامت کانسر دهانه اندومتر در نظر گرفت. این خونریزی‌ها معمولاً پس از یائسگی و یا در بین سیکل‌های قاعدگی اتفاق می‌افتند.

خونریزی غیرطبیعی

اگر فردی به شکل مشکوک خونریزی بین سیکل پریودی، بلافاصله پس از داشتن رابطه یا پس از یائسگی را تجربه کند، به‌گونه‌ای که سابقاً این موارد را نداشته باید حتماً این مسئله را پیگیری کند. الگوهای خونریزی غیرعادی که ربطی به سیکل طبیعی همیشگی شما ندارد، می‌تواند به‌عنوان علائم سرطان لبه‌ی رحم نگران‌کننده باشد.

تورم در یکی از دوپا یا هر دوی آنها

وقتی کانسر دهانه اندومتر به مراحل پیشرفته خود برسد به دلیل قطع جریان خون‌رسانی ناشی از انسداد دهانه می‌تواند موجب تجمع خون در رگ‌ها و در نتیجه ورم پا یا نواحی دیگر بدن شود.

ازدست‌دادن اشتها و کاهش شدید و بی‌دلیل وزن

وقتی سیستم ایمنی بدن شروع به مبارزه با سرطان می‌کند به‌تدریج میل بیمار به غذا کاهش‌یافته و وزن وی نیز به شکل غیرعادی کم می‌شود.

درد کمر طاقت‌فرسا

زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته خود می‌رسد به دلیل فشاری که توده‌های انباشت شده به اعصاب و بافت‌های مجاور وارد می‌کنند، می‌تواند عامل درد طاقت‌فرسای کمر شود. از همین رو درد ناتوان کنند کمر می‌تواند جزو علائم سرطان لبه‌ی رحم باشد.

درد یا ناراحتی پاها

زمانی که سرطان به مراحل پیشرفته خود می‌رسد با واردکردن فشار به اعصاب انشعاب یافته به پاها می‌تواند موجب درد یا ناراحتی در پاها شود.

تخلیه ناخواسته ادرار یا مدفوع

در مراحل پیشرفته، کانسر دهانه اندومتر با تحت‌تأثیر قراردادن مثانه یا رکتوم می‌تواند موجب تخلیه اجباری و ناخواسته ادرار یا مدفوع شود.

شکستگی استخوان

در صورت متاستاز کانسر دهانه اندومتر به استخوان‌ها موجب تضعیف تدریجی آنها و افزایش احتمال شکستگی آنها می‌شود.

کم‌خونی

خونریزی‌های غیرطبیعی و شدید ناشی از کانسر دهانه اندومتر می‌تواند باعث کم‌خونی شود. کم‌خونی به‌عنوان یکی از علائم سرطان لبه‌ی رحم خود زمینه‌سازی علائم دیگری از جمله خستگی، ضعف و رنگ‌پریدگی است.

به‌خاطر داشته باشید هریک از این علائم می‌توانند بنا به دلایل دیگری نیز بروز کنند، بنابراین داشتن این علائم لزوماً به معنای ابتلای فرد به کانسر دهانه اندومتر نیست. بااین‌حال، در صورت مواجه با هریک از این علائم و در صورت تداوم غیرطبیعی آنها، بهتر است برای ارزیابی بیشتر و تشخیص دقیق علت آنها به یک متخصص مراجعه کنید.

درد شدید لگن

درد مداوم ناحیه لگن، کمر و حتی شکم احتمالاً بیانگر سرطان‌های پیشرفته دهانه اندومتر است. درد فوق مبهم، تیز و تیر کشنده بوده و می‌تواند ثابت یا متناوب باشد.

درد حین آمیزش جنسی

اصطلاحاً به شرایطی که موجب درد ناحیه لگن می‌شود، دیسپارونی می‌گویند. این ناراحتی یا درد در حین رابطه جنسی می‌تواند به دلیل کانسر دهانه اندومتر که بافت‌های ناحیه لگن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد رخ دهد.

تغییر در سیکل قاعدگی

در پاسخ به اینکه علایم سرطان لبه‌ی رحم چیست، می‌توان به بی‌نظمی‌های پریود اشاره کرد.  هر سیکل نامنظم در دوره قاعدگی، خونریزی‌های سنگین یا بیشتر از حد معمول یا طولانی‌مدت احتمالاً بیانگر کانسر دهانه اندومتر است.

کاهش ‌بی‌دلیل وزن

کاهش وزن غیرقابل‌توضیح از جمله علائم شناخته شده کانسر کانال رحم است. ابتلا به این نوع سرطان موجب تحلیل انرژی بیشتر توسط سلول‌های سرطانی و کاهش وزن ناخواسته می‌شود.

خستگی

خستگی که حتی با استراحت کافی بهبود نمی‌یابد و به شکل مداوم وجود دارد نشان‌دهنده نخست این نوع سرطان است. علت این خستگی مداوم به دلیل تلاش سیستم ایمنی برای مقابله با این سرطان است.

در کنار علائمی که ذکر شد، در پاسخ به اینکه علائم سرطان دهانه رحم چیست، می‌توانیم به موارد ذیل هم اشاره کنیم.

وجود خون در ادرار و مدفوع

دشواری در تنفس

ازدست‌رفتن اشتها

 

بیشترین علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه کدام‌اند؟

اکثر سرطان‌های کانال رحم در پی ابتلای بیمار به ویروس اچ پی وی ایجاد می‌شوند. HPV می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل از شناسایی در بدن غیرفعال باشد.

زنان یائسه در قیاس با زنانی که پیش از دوره یائسگی به سرطان دهانه اندومتر مبتلا هستند علائم متفاوتی را از خود بروز می‌دهند. شایع‌ترین علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه شامل موارد ذیل خواهد بود:

خونریزی غیرعادی واژینال

خونریزی در این افراد احتمالاً پس از رابطه جنسی یا پس از یائسگی یا خونریزی و لکه بینی در دوره‌های قاعدگی رخ دهد.

تغییرات در ترشحات واژینال

ترشحات خونی غیرمعمول از واژن است که همچنان پس از یائسگی بروز می‌کند.

درد حین روابط جنسی

تجربه درد یا ناراحتی در طول روابط جنسی نیز از علائم سرطان دهانه رحم است.

درد لگن

این درد ناشی از سرطان دهانه اندومتر موجب درد در ناحیه کمر یا لگن خواهد شد.

هرچند باید به این نکته اشاره کنیم که علائم ذکر شده می‌تواند از شرایطی بروز کرده باشد، در صورت مشاهده هر یک از این علائم حتماً دراسرع‌وقت با پزشک مشورت کنید.

در صورت مشکوک بودن به علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه، انجام غربالگری منظم می‌تواند هر گونه ناهنجاری را در مراحل اولیه تشخیص دهد.

عواقب نادیده‌گرفتن علائم سرطان لبه‌ی رحم

هرگونه سهل‌انگاری یا نادیده‌گرفتن علائم هشدارآمیز سرطان دهانه اندومتر می‌تواند عواقب جدی برای بیماران به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض احتمالی در سهل‌انگاری نسبت به علائم سرطان دهانه رحم اشاره شده است:

تأخیر در تشخیص

نادیده‌انگاشتن علائم مرتبط با سرطان می‌تواند تشخیص صحیح بیماری و درمان آن را به تأخیر بیندازد. تأخیر در تشخیص علاوه بر ازدست‌رفتن زمان طلایی درمان موجب گسترش سرطان به سایر نواحی بدن و اصطلاحاً متاستاز می‌شود.

سرطان پیشرفته

در صورت عدم تشخیص و در نهایت عدم درمان به‌موقع این سرطان، علاوه بر تشدید بیماری و رسیدن آن به مراحل پیشرفته‌تر، احتمال دشوارتر شدن فرآیند درمان وجود دارد و ممکن است بیمار به درمان‌های تهاجمی‌تری نیاز داشته باشد.

کاهش اثربخشی درمان

تأخیر در تشخیص و درمان بی‌شک به میزان قابل‌توجهی اثربخشی درمان‌های موجود را کاهش داده و حتی می‌تواند احتمال موفقیت درمان را به خطر بیندازد.

بالارفتن ریسک عوارض

سرطان پیشرفته کانال رحم درصورتی‌که نادیده گرفته شود ممکن است زمینه‌ساز شرایطی چون نارسایی کلیه، انسداد روده و آسیب عصبی شود.

تأثیر عاطفی

بی‌توجهی به علائم مرتبط با بیماری خصوصاً سرطان علاوه بر ایجاد حس ناراحتی عاطفی و استرس بر فرد می‌تواند روی کیفیت زندگی بیمار تأثیر منفی بگذارد.

 

نحوه تشخیص و رمزگشایی علائم سرطان دهانه رحم

حال که به‌خوبی می‌دانیم سرطان لبه‌ی رحم چه علائمی دارد، باید به این نکته توجه کنیم که تشخیص زودهنگام تنها از طریق علائم ممکن است. در ادامه برایتان شرح می‌دهیم که در صورت مشاهده علائم از چه روش‌هایی می‌توانید به تشخیص ابتلا به سرطان دهانه اندومتر برسید

انجام غربالگری منظم و تست پاپ اسمیر

چنانچه شخصی مشکوک به ابتلا به سرطان دهانه اندومتر باشد می‌تواند با انجام منظم آزمایش پاپ اسمیر و غربالگری دوره‌ای هرگونه تغییر احتمالی در سلول‌های کانال رحم را در همان مراحل اولیه تشخیص دهد. اهمیت توجه به نتایج غیرطبیعی در پاپ اسمیر به زنان کمک می‌کند تا نه‌تنها مسئولیت سلامت باروری خود را بر عهده بگیرند، بلکه در صورت بروز هرگونه مشکل نسبت به درمان به‌موقع اقدام کنند.

بررسی و واکاوی تغییرات ترشحات واژینال

هر نوع تغییر احتمالی در ترشحات واژن مثل تغییر در میزان خونریزی یا بوی نامطبوع ترشحات ارتباط تنگاتنگی با ناهنجاری‌های کانال رحم دارد. از همین رو ضروری است بانوان نسبت به جزئیات تغییرات خود هوشیار بوده و وضعیت خود را مدام ارزیابی کنند تا از سلامت کانال رحم خود اطمینان حاصل نمایند.

توجه به علائم مرتبط با ادرار و روده

گاهی سلول‌های سرطانی کانال رحم به اندام‌های مجاور فشار وارد کرده و باعث بروز علائم ادراری یا روده می‌شود. این علائم می‌تواند شامل تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادرار و تغییر در عادات روده باشد که توجه به آنها می‌تواند شاخص‌های احتمالی کمک کند.

 

انواع راهکارهای درمانی برای علائم سرطان دهانه رحم

روش‌های درمانی که برای سرطان دهانه اندومتر اتخاذ می‌شود به مرحله سرطان یا میزان پیشرفته بودن آن، سایر مشکلات سلامتی که ممکن است بیمار هم‌زمان به آن مبتلا باشد، تشخیص پزشک و ترجیحات بیمار بستگی دارد.

در ادامه سعی کردیم به برخی از گزینه‌های رایج درمانی که برای این بیماری اتخاذ می‌شود، اشاره کنیم:

جراحی

این روش درمان معمولاً برای سرطان‌هایی که در مراحل اولیه خود هستند انجام می‌شود و معمولاً یا بافت سرطانی، یا کانال رحم و یا خود رحم به طور کل برای جلوگیری از گسترش سرطان به نواحی دیگر برداشته می‌شود. اینکه کدام بخش طی جراحی برداشته شود به محل پیدایش سلول‌های سرطانی و مراحل سرطان بستگی دارد.

پرتودرمانی

درصورتی‌که فردی با داشتن علائم سرطان دهانه رحم به پزشک مراجعه کند و پزشک تشخیص سرطان را تأیید نماید ممکن است برای درمان بیمار از این روش استفاده شود. در این روش درمانی پزشک برای ازبین‌بردن سلول‌های سرطانی از پرتوی اشعه ایکس یا سایر پرتوهای موثر در حذف سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش را هم می‌توان به‌تنهایی و هم در ترکیب با سایر روش‌ها مثل شیمی‌درمانی استفاده کرد.

شیمی‌درمانی

این روش درمانی نیز برای حذف سلول‌های سرطانی از داروها استفاده می‌کند. این روش درمانی نیز به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان‌ها مثل پرتودرمانی برای رفع سلول‌های سرطانی کاربرد دارد.

درمان هدفمند

در این نوع درمان از داروهایی خاص برای هدف قراردادن پروتئین‌ها یا مولکول‌های موثر در رشد و گسترش سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود تا جلوی پیشرفت بیماری گرفته شود. می‌توان آن را به‌تنهایی یا در ترکیب با سایر درمان‌ها استفاده کرد

یوگا درمانی

این روش را می‌توان به‌عنوان یک مکمل درمانی برای کنترل علائم سرطان مثل درد لگن ناشی از آن بکار برد. حرکات یوگا با کمک به کشیدگی و تقویت عضلات کف لگن موجب بهترشدن انعطاف‌ عضلات و بالابردن سلامت کلی لگن می‌شود.

 

سخن پایانی

در کل باید این نکته را در نظر بگیریم که علائم سرطان دهانه رحم تا زمانی که بیماری به مرحله پیشرفته خود نرسد قابل‌شناسایی نیست و این بیماری در زمره بیماری‌های خاموش قرار می‌گیرد. بدیهی است پیش از آنکه به این بیماری دچار شوید، لازم است به طور دوره‌ای غربالگری سرطان را انجام داده و به ریسک فاکتورهای این بیماری توجه کنید تا به آن مبتلا نشوید و یا در صورت ابتلا به این سرطان در همان مراحل نخست بیماری درمان مناسب را اتخاذ نمایید.

همچنین در صورت مشاهده هرکدام از علائم سرطان دهانه رحم ضروری است برای پیشگیری از گسترش سرعت و پیشرفت بیماری دراسرع‌وقت به پزشک مراجعه نمایید.