عفونت واژن در بارداری؛ افزایش ریسک زایمان زودرس و سقط جنین
عفونت واژن در بارداری و در کل عفونت واژن از بیماریهای شایع میان زنان بخصوص در سنین باروری است و به دلایل مختلف مانند عدم رعایت بهداشت شخصی، شستوشوی نادرست ناحیه تناسلی، مرطوب ماندن ناحیه به مدت طولانی و ... به وجود میآید. این مسئله بسیار رایج است و میتواند عوارضی چون زایمان زودرس، سقط جنین بارداری یا باروری مشکل سازی را در پی داشته باشد.
عفونت پذیری واژن در بارداری میتواند گسترش پیدا کند و بعضاً در صورت شدت زیاد، حتی میتواند تهدیدکننده زندگی باشد.
بنابراین هر زمان که توسط متخصص زنان تشخیص داده شد، حتی در دوران بارداری باید اقدامات لازم جهت درمان آن انجام شود.
بسیار مهم است که متخصص زنان شما در طول بارداری از قدرت تشخیص بالایی برخوردار باشد و با توجه به شرایط خاص شما بتواند بهترین درمان را به شما ارائه دهد که به نفع سلامتی شما و فرزندتان باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در مورد عفونت واژن طی دوران بارداری و روشهای درمان عفونت واژن در بارداری آن به شما بدهیم.
آنچه در اين مقاله مي خوانيد
عفونت واژن بهطورکلی شامل دو نوع مخمری و باکتریایی است که عامل عفونت مخمری نوعی قارچ میباشد و عامل عفونتهای باکتریایی همانطور که از نامش مشخص است، برخی از باکتریهایی هستند که در ناحیه واژینال فعال میشوند.
البته همه باکتریهای موجود در این ناحیه مضر نیستند و وجود برخی از آنها برای متعادل نگه داشتن ناحیه واژن ضروری میباشد. عفونت واژن در بارداری نیز میتواند هرکدام از این نوع عفونتها باشند که در ادامه، ما هرکدام را بهصورت جداگانه برایتان توضیح خواهیم داد.
کاندیدیاز ولوواژینال یا مونیلیازیس یک عفونت مخمری یا قارچی در ولو و واژن است. قارچی که اغلب باعث ایجاد این عفونتها میشود کاندیدا آلبیکنس است، اما انواع دیگر مخمرها از جمله کاندیدا گلابراتا و کاندیدا تروپیکالیس نیز میتوانند باعث ایجاد این عفونتها شوند.
طبق تحقیقات انجام شده از هر چهار زن، سه نفر در طول زندگی خود حداقل یک بار عفونت قارچی را تجربه میکنند و تا 45 درصد آنها به دو یا چند عفونت مبتلا میشوند.
در دوران بارداری، کاندیدا و عفونتهای ناشی از آن شایعتر هم میشود و عفونت پذیری واژن در بارداری را ایجاد خواهند کرد.
قارچهای مخمری ایجادکننده عفونت در دوران بارداری به دلیل نوسانات هورمونی بیشتر باعث عفونت پذیری واژن در بارداری میشوند. ازآنجاییکه میتوانید مخمر را در حین زایمان به کودک خود منتقل کنید، درمان عفونت واژن طی دوران بارداری و قبل از زایمان توسط متخصص زنان باتجربه در این زمینه و در یک مرکز مجهز مانند مرکز ما بسیار مهم است.
کاندیدیازیس زمانی اتفاق میافتد که تعداد طبیعی قارچهایی که در واژن زندگی میکنند بهاندازهای افزایش یابد که علائم عفونت را ایجاد کند. رایجترین عواملی که زنان را بیشتر در معرض ابتلا به عفونتهای قارچی قرار میدهد عبارتاند از:
- ♦ بارداری
- ♦ دیابت
- ♦ استفاده از قرصهای ضدبارداری، آنتیبیوتیکها، یا کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون (رایوس)
- ♦ اختلالاتی که سیستم ایمنی را تضعیف میکنند، مانند HIV
- ♦ در دوران بارداری، تغییر سطح هورمونها باعث تغییر تعادل pH در واژن میشود. این شرایط باعث ایجاد محیطی میشود که برای رشد مخمرها مطلوبتر است.
در زنان غیر باردار که سیستم ایمنی طبیعی دارند، عفونتهای قارچی بهندرت منجر به عوارض جدی میشود. بااینحال برای جلوگیری از عوارض ناگوار مانند ناباروری نیاز به درمان بهموقع و کامل دارند.
حتی در بارداری، عفونتهای قارچی معمولاً اثرات مضری در مادر ایجاد نمیکند. بااینحال، انتقال آن به کودک در حین زایمان میتواند خطرناک باشد.
اکثر نوزادانی که دچار عفونت قارچی میشوند، علائم آن را در دهان یا ناحیه پوشک خود دارند. بااینحال، اگرچه نادر است، اما عفونت قارچی در نوزادان میتواند بسیار جدی باشد، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز بهخوبی توسعه نیافته است.
بهعنوانمثال میتواند در بدن نوزاد پخش شود و بر تنفس و ریتم قلب او تأثیر بگذارد. عفونتهای مخمری همچنین میتواند باعث عفونتهای سراسر بدن و عوارض جدی در زنان بارداری شود که به دلیل شرایطی مانند HIV، سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
شایعترین علامت با کاندیدیازیس، خارش واژن و فرج میباشد. همچنین ممکن است متوجه ترشحات سفیدرنگ با بافت پنیری در واژن شوید. این نوع عفونت معمولاً بوی خاصی ایجاد نمیکنند. علائم دیگر عبارتاند از:
- ♦ درد یا ناراحتی در واژن یا فرج
- ♦ سوزش هنگام ادرار کردن
- ♦ بثورات در ناحیه فرج و پوست اطراف آن که گاهی در کشاله ران و ران نیز ظاهر میشود.
این علائم ممکن است چند ساعت، روز یا چند هفته طول بکشد. در نوزادان تازه متولد شده و در زنانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، ممکن است کاندیدیازیس در دهان نیز ایجاد شود. این شرایط به نام برفک شناخته میشود. گاهی موارد دیگر میتوانند علامتی مانند عفونت واژن در بارداری ایجاد کنند که عبارتاند از:
- ♦ یک واکنش آلرژیک به محصولی که در ناحیه واژن استفاده کردهاید، مانند صابون یا کاندوم
- ♦ بیماریهای مقاربتی (STDs) مانند کلامیدیا و سوزاک
- ♦ واژینوز باکتریایی که نوعی دیگر از عفونت در بارداری است.
شما میتوانید خطر ابتلا به عفونتهای قارچی در هر زمان و بخصوص در طول بارداری را با موارد زیر کاهش دهید:
- ♦ خشک نگه داشتن ناحیه واژن
- ♦ اجتناب از حمامهای حبابدار، اسپریهای بهداشتی زنانه و دوشهای واژینال از هر نوعی
- ♦ پوشیدن لباس زیر نخی
- ♦ اگرچه کاندیدیازیس از انواع بیماری مقاربتی نیست، اما رابطه جنسی دهانی احتمال بدتر شدن وضعیت شما را افزایش داده و در این صورت شریک جنسی شما نیز تحت قرار خواهد گرفت.
متخصص زنان شما در طول بارداری در جلسات منظمی معاینات لگنی لازم را انجام میدهد و بهراحتی میتواند عفونت واژن مخمری را با علائم موجود تشخیص دهد. البته در جهت تائید تشخیص خود ممکن است در مورد علائم شما نیز سؤالاتی را بپرسد.
گاهی نیز برای تائید تشخیص، پزشک از یک سواب پنبهای برای نمونهبرداری از ترشحات واژن استفاده میکند. سپس نمونه زیر میکروسکوپ برای مشخص کردن علائم مخمرهایی که باعث عفونت میشوند، بررسی میشود.
در موارد خاص، یک دکتر زنان خوب و با تجربه ممکن است بخواهد نمونهای از ترشحات واژن را یا در آزمایشگاه کشت یا رشد دهد. کشت این ترشحات به آنها کمک میکند تا احتمال وجود انواع دیگر مخمرها مانند C. glabrata و C. tropicalis را رد کنند.
راههای از بین بردن عفونت واژن طی دوران بارداری بهشدت عفونت، نوع عفونت و تاثیر عفونت واژن در بارداری شرایط شما بستگی دارد. اغلب اوقات، درمان کاندیدیاز ولوواژینال با کرم یا شیاف ضد قارچ به آسانی انجام میشود.
دارو باید در عرض هفت روز علائم شما را از بین ببرد. پزشک شما باید در طول بارداری این قدرت تشخیص را داشته باشد که بتواند برای چنین بیماریهای احتمالی بهترین و ایمنترین روشهای درمان عفونت واژن در بارداری که به نفع شما وفرزندتان باشد را به شما ارائه دهد.
هم داروهای ضد قارچ خوراکی و هم موضعی برای درمان عفونتهای قارچی در زنان غیر باردار استفاده میشود. بااینحال، استفاده از دارو برای عفونت واژن طی دوران بارداری بهصورت خوراکی ممکن است در دوران بارداری خطرآفرین باشد.
بهعنوانمثال مصرف خوراکی فلوکونازول (دیفلوکان) در دوران بارداری میتواند منجر به سقط جنین شود. داروهای ضد قارچ خوراکی نیز با نقایص مادرزادی مرتبط هستند. بنابراین بسیار مهم است که متخصص شما شرایط را سنجیده و بعد بهترین روش درمان عفونت واژن طی دوران بارداری به شما ارائه دهد.
داروهای ضد قارچ موضعی که برای استفاده در دوران بارداری بیخطر هستند، عبارتاند از:
- ♦ کلوتریمازول (Gyne-Lotrimin)
- ♦ میکونازول (مونیستات)
- ♦ ترکونازول (ترازول)
در دوران بارداری، احتمال ابتلا به عفونتهای قارچی مکرر بیشتر است. تجربه چهار بار یا بیشتر عفونت قارچی در یک سال را عفونت قارچی عودکننده ولوواژینال در بارداری مینامند.
در این صورت باید حتماً تحت نظر متخصص خود اقدامات درمانی لازم را انجام دهید. همچنین این احتمال وجود دارد که نیاز باشد از نظر عوامل خطری مانند دیابت یا اختلالات ایمنی نیز مورد ارزیابی قرار بگیرید.
عفونتهای قارچی واژن بخصوص در صورت تکرار شدن ناراحتکننده هستند و باعث خارش، تحریک و ترشح میشوند. اما خبر خوب این است که معمولاً میتوان آنها را با روشی آسان برای درمان عفونت واژن در بارداری تحت نظر یک متخصص زنان خوب مدیریت کرد.
عفونتهای قارچی ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. بهعنوانمثال به دلیل تغییرات هورمونی در نزدیکی روزهای پریود مانند دوران بارداری، که این مشکل بسیار شایع است. مصرف برخی از قرصهای ضدبارداری نیز میتواند خطر ابتلا به عفونت قارچی را افزایش دهند.
درواقع عامل ایجاد عفونتهای مخمری نوعی قارچ است که این قارچ تقریباً در هر مکانی در صورت مساعد بود شرایط، میتواند به زندگی خود ادامه دهد. درواقع این قارچ به طور طبیعی در بدن شما یافت میشود، اما سیستم ایمنی شما از رشد خارج از کنترل آن جلوگیری میکند.
هنگامیکه مخمر بیشازحد در واژن تکثیر میشود، باعث عفونت میشود. بهطورکلی هر چیزی که تعادل طبیعی باکتریها و مخمرها را در واژن شما تغییر دهد، پتانسیل ایجاد عفونت قارچی را افزایش میدهد.
بهعنوانمثال، آنتیبیوتیکهایی که برای درمان عفونت مضر باکتریایی مصرف میشوند، ممکن است باکتری لاکتوباسیلوس، باکتری خوب واژن را که مخمر را کنترل میکنند، از بین ببرد.
شرایطی که بر سیستم ایمنی شما تأثیر میگذارد، مانند عفونتهای مقاربتی، نیز میتوانند در ایجاد عفونتهای قارچی نقش داشته باشند. اگر دیابت دارید و قند خون خود را کنترل نمیکنید، ممکن است در معرض خطر بیشتری نیز باشید. چون سطوح قند بالاتر باعث رشد مخمر میشود.
واژینوز باکتریایی (BV) نوع دیگری از عفونت واژن در بارداری است که باز هم یک عفونت شایع است. اما در صورت تشخیص بهراحتی قابلدرمان است.
بااینحال در دوران بارداری میتواند مشکلاتی برای کودک شما ایجاد کند و باید درمانهای لازم و بهموقع برای آن انجام شوند. ابتلا به BV در دوران بارداری میتواند خطر تولد زودرس و وزن کم نوزاد را افزایش دهد.
BV میتواند خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را افزایش دهد که در صورت تلاش برای باردار شدن میتواند مشکلاتی ایجاد کند. BV یک عفونت مقاربتی نیست، اما در زنان فعال از نظر جنسی شایعتر است.
درمان بهموقع BV در دوران بارداری میتواند به محافظت از کودک شما کمک کند. عفونت واژینوز باکتریایی (که BV یا واژینیت نیز نامیده میشود) زمانی ایجاد میشود که تعداد زیادی باکتری خاص در واژن وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید که اگر عفونت باکتریایی دارید و روند درمان عفونت واژن آن را پیگیری نکردهاید، میتواند خطر ابتلا به STI را افزایش دهد. همچنین مهم است که هر عفونتی در دوران بارداری برای محافظت از شما و کودکتان درمان شود.
هنوز بهطورقطع مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد عفونتهای باکتریایی میشود. هر زنی در هر سنی و بخصوص در دوران بارداری ممکن است به آن مبتلا شود، اما در شرایط زیر احتمال ابتلا به این نوع عفونت تاثیر عفونت واژن در بارداری بیشتر خواهد شد:
- ♦ شریک جنسی جدیدی داشته باشید
- ♦ بیش از یک شریک جنسی داشته باشید
- ♦ دائماً دوش واژینال انجام دهید.
- ♦ باردار باشید.
- ♦ نژاد خاصی داشته باشید. بهعنوانمثال زنان آفریقایی دو برابر بیشتر از زنان سفیدپوست دچار این نوع عفونت واژن طی دوران بارداری میشوند.
- ♦ یک دستگاه داخل رحمی مانند IUD داشته باشید، بهخصوص اگر خونریزی نامنظم دارید. آی یو دی نوعی پیشگیری از بارداری است که یک قطعه پلاستیکی T شکل میباشد که در رحم شما قرار میگیرد و به جلوگیری از بارداری کمک میکند.
زنان باردار به دلیل تغییرات هورمونی که در دوران بارداری برایشان اتفاق میافتد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به BV هستند. همانطور که قبلاً نیز به آن اشاره کردیم اگر به عفونت واژن در بارداری از نوع باکتریایی مبتلا شوید در معرض خطر زایمان زودرس و وزن کم فرزندتان هنگام تولد هستید.
زایمان زودرس به تولد قبل از هفته 37 بارداری گفته میشود. وزن کم هنگام تولد نوزاد شما به این معنی است که نوزاد هنگام تولد وزنی کمتر از 5 پوند و 8 اونس یا کمتر از تقریباً 5/2 کیلوگرم دارد. به دنیا آمدن خیلی زود یا وزن خیلی پایین میتواند مشکلات سلامتی متعددی را برای مادر و فرزند ایجاد کند.
BV همچنین ممکن است باعث بیماریهای التهابی در ناحیه لگن شود و در زنان غیر باردار حتی خطر نازایی را نیز در صورت سهلانگاری در روند درمان، ایجاد نماید.
شما میتوانید با رعایت برخی از نکات خطر تاثیر عفونت واژن در بارداری از نوع باکتریایی را تا حد زیادی کاهش دهید. این نکات عبارتاند از:
• بهتر است در صورت مستعد بودن و تجربه عفونتهای قبلی رابطه جنسی را در این دوران تا حد امکان کاهش دهید. اگرچه BV یک بیماری مقاربتی نیست، اما اگر رابطه جنسی داشته باشید بیشتر احتمال دارد به آن مبتلا شوید.
• دوش واژینال نگیرید. دوش گرفتن میتواند باکتریهای طبیعی واژن را که میتواند از شما در برابر عفونت محافظت کند، از بین ببرد.
• فقط از آب گرم و بدون صابون برای تمیز کردن بیرون واژن استفاده کنید. همیشه از جلو به عقب دستگاه تناسلی را پاک کنید.
بسیاری از زنان مبتلا به BV هیچ علامت خاصی ندارند و معمولاً عفونت واژن در بارداری در معاینات لگنی توسط متخصص مشخص میشوند. اما ممکن است شما موارد زیر را هم تجربه کنید که از علائم این نوع عفونت هستند:
- ♦ ترشحات نازک سفید یا خاکستری واژن
- ♦ بوی تند ماهی بهویژه بعد از رابطه جنسی
- ♦ درد، خارش یا سوزش در واژن
- ♦ خارش در اطراف بیرون واژن
- ♦ احساس سوزش هنگام ادرار کردن
اگر فکر میکنید ممکن است BV داشته باشید، فوراً به متخصص زنانی که مراقبتهای بارداری را برایتان انجام میدهد، اطلاع دهید.
متخصص شما میتواند واژن شما را برای تشخیص علائم ترشحات واژن بررسی کند و نمونهای از مایع واژن را برای تعیین باکتریهای مرتبط با BV آزمایش کند.
خوشبختانه BV با مصرف آنتیبیوتیک درمان میشود. آنتیبیوتیکها داروهایی هستند که عفونتهای ناشی از باکتریها را از بین میبرند و یا حداقل تاثیر عفونت واژن طی دوران بارداری را کاهش میدهد.
آنتیبیوتیک ممکن است خوراکی باشد یا بهصورت کرم یا ژلی باشد که باید در واژن خود قرار دهید. اینکه درمان خوراکی این داروها به عنوان درمان عفونت واژن در بارداری در شرایط بارداری شما بیخطر است یا خیر به تشخیص متخصص شما بستگی دارد.
اگر به این نوع از عفونت واژن طی دوران بارداری مبتلا هستید باید تمام داروهای خود را دقیقاً همانطور که متخصص زنان به شما میگوید، مصرف کنید.
حتی اگر هیچ علامتی ندارید همه آن را مصرف کنید. تا زمانی که درمان خود را به پایان نرسانید، رابطه جنسی نداشته باشید. اگر پس از پایان درمان باز هم علائمی داشتید به پزشک خود اطلاع دهید.
با توجه به شرایط حساس بارداری و اینکه هر بیماری میتواند بر جنین شما تأثیرات منفی داشته باشد، بهتر است بهصورت خودسرانه یا با توجه به راهنماییها و تجارب دیگران برای عفونت واژن در بارداری درمان خانگی انجام ندهید.
در ادامه ما برخی از روشهای درمان خانگی این عفونتها را برایتان میگوییم. اما این موارد صرفاً جهت افزایش اطلاعات شما هستند و شما نباید بدون مشورت با پزشک در دوران بارداری آنها را مصرف کنید، صرفا برای اینکه نتیجه عفونت پذیری واژن در بارداری و چه برای تاثیر عفونت واژن در بارداری را مشاهده کنید.
زیرا ممکن است عوارض ناگواری برای شما و فرزندتان ایجاد کنند. این داروهای خانگی عبارتاند از:
روغن درخت چای یک روغن ضروری است که از برگهای درخت چای (Melaleuca alternifolia) به دست میآید. این روغن به دلیل توانایی آن در کشتن قارچها، باکتریها و ویروسها برای درمان خانگی عفونت واژن استفاده میشود.
روغن درخت چای را حتماً قبل از استفاده با روغنهای حامل مانند زیتون، نارگیل، جوجوبا و ... رقیق کنید، زیرا اگر مستقیماً استفاده شود، میتواند پوست را تحریک کند.
اسید بوریک یک ماده شیمیایی میباشد که دارای خواص ضدعفونیکننده و ضد قارچی است. این ماده بهصورت شیاف برای عفونتهای قارچی معمولاً یک بار در روز به مدت 7 روز استفاده میشود. اسید بوریک گاهی اوقات زمانی استفاده میشود که عفونتهای قارچی به سایر داروهای ضد قارچ پاسخ نمیدهند.
بااینحال، اسید بوریک میتواند پوست را تحریک کند و اگر بهصورت خوراکی مصرف شود یا روی زخمهای باز استفاده شود، سمی است.
ماست حاوی باکتریهای خوب است که پروبیوتیک نیز نامیده میشود. برخی از آنها مانند لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس نیز به طور طبیعی در واژن یافت میشوند. خوردن ماست یا مصرف مکملهای پروبیوتیک بهطورکلی میتواند به حفظ تعادل مناسب باکتریهای خوب و جلوگیری از رشد بیشازحد مخمر در واژن کمک کند.
اگر به طور مکرر دچار عفونتهای قارچی میشوید یا آنتیبیوتیک مصرف میکنید، میتوانید به طور منظم ماست بخورید تا از خواص آن نیز بهرهمند شوید. سایر مواردی که میتوانید در خانه جهت جلوگیری از عفونت واژن در بارداری انجام دهید، عبارتاند از:
• لباس زیر نخی بپوشید. (لباسهای تنگ، بهویژه لباسهایی که از مواد تولید شده نامناسب مانند نایلون و پلیاستر ساخته شدهاند، میتوانند رطوبت را در خود نگه دارند و رشد مخمرها را افزایش دهند.)
• از محصولات بدون عطر استفاده کنید. (محصولاتی مانند تامپونها یا پدهای معطر، صابونهای خاص و مواد شوینده میتوانند واژن شما را تحریک کرده و باعث عدم تعادل در باکتریهای طبیعی شوند.)
• از وسایل بدون بو و پاککنندههای ملایم استفاده کنید. از مصرف پودرها و اسپریهای معطر در ناحیه تناسلی خودداری کنید.
• بهداشت شخصی را رعایت کنید.
همانطور که ملاحظه کردید عفونتهای مختلفی ممکن است در دوران بارداری در ناحیه واژن ایجاد شوند که مهمترین دلیل آن میتواند نوسانات هورمونی در دوران بارداری باشد.
با توجه به حساسیت شرایط بارداری بسیار مهم است که در صورت تشخیص عفونت واژن در بارداری حتماً اقدامت درمانی لازم را طبق دستور متخصص زنان خود انجام دهید. در غیر این صورت ممکن است دچار عواقب ناگواری مانند زایمان زودرس، وزن پایین نوزاد هنگام تولد، انتقال عفونت به نوزاد و ... شوید