آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟
رحم، یکی از اجزای دستگاه تولیدمثل زنان است که نقش بسیار مهمی در باروری و سلامت بانوان ایفا میکند. این عضو حیاتی، محیطی امن برای رشد و نمو جنین فراهم میآورد. متأسفانه، مانند سایر اندامهای بدن، رحم نیز مستعد ابتلا به بیماریهایی از جمله سرطان است. سرطان رحم زمانی رخ میدهد که سلولهای طبیعی رحم به طور غیرقابل کنترلی رشد کرده و تکثیر شوند. این بیماری میتواند عوارض جدی برای سلامتی زنان داشته باشد. به همین دلیل، مراجعه به بهترین فوق تخصص سرطان رحم برای تشخیص دقیق و درمان بهموقع از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک شرایط بیمار را بررسی میکند و درمان مناسب را پیشنهاد میدهد. در این بین، شیمی درمانی شناختهشدهترین روش درمانی به شمار میرود. در این مقاله به بررسی بیشتر این سؤال که آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟ بنابراین با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله میخوانید:
در چه مواردی سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد؟
علائم سرطان رحم چیست؟
داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی کداماند؟
اطلاعات بیشتر در مورد شیمی درمانی سرطان رحم
چگونگی درمان بیماران سرطان رحم
چرخه انجام شیمی درمانی سرطان رحم چگونه است؟
دوره درمان سرطان رحم چقدر است؟
با عوارض شیمی درمانی سرطان رحم آشنا شوید
تأثیر شیمی درمانی بر یائستگی بیماران مبتلا به سرطان رحم
آیا در دوران بارداری، سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد؟
در حال حاضر علم پزشکی با تمام وسعت و گستردگی خود برای درمان سرطان، روشهای مختلفی را ابداع کرده است که از جمله آنها میتوان به شیمی درمانی اشاره کرد؛ البته این موضوع که آیا سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد یا نه؟ تا حد زیادی به میزان پیشرفتگی سرطان بستگی دارد.
شایعترین سرطان رحم اندومتریال نام دارد؛ آنچه تحت عنوان سرطان رحم شناخته میشوند سرطان اندومتر است. اما گاهی منشأ سرطان رحم، سلولهای عضله هستند که به آن سارکومهای رحمی میگویند. سارکوم رحمی نوعی از سرطان رحم است که ممکن است پاسخ درمانی خوبی به داروهای رایج ندهد و احتمال اینکه پزشک بخواهد از ترکیبهای مختلف داروهای شیمیدرمانی استفاده کند بسیار زیاد است. اصولاً سارکوم رحم از کنسرهای آندومتر رحم بدخیمتر هستند و میزان پاسخدهیشان به درمان شیمیدرمانی کمتر است.
پزشکان متخصص برای درمان سرطان رحم در مواردی از شیمی درمانی استفاده میکنند که سرطان پیشرفت زیادی داشته باشد. در مراحل ابتدایی سرطان رحم، درمانهای جایگزین استفاده میشود؛ اگر مبتلا به سرطان رحم هستید، برای شروع درمان باید به پزشک خون و آنکولوژی مراجعه کنید و شرایط خود را شرح دهید.
در ادامه به مواردی اشاره میکنیم که معمولاً برای تکمیل درمان از شیمی درمانی استفاده میشود:
- در برخی موارد به تشخیص پزشک، قبل و بعد از پرتو درمانی، شیمی درمانی انجام میشود.
- اگر برای بیمار عمل جراحی انجام شود، بعد از پایان عمل برای اینکه پزشک از باقی نماندن سلول سرطانی در بدن مطمئن شود، شیمی درمانی را تجویز میکند.
- پزشکان متخصص برای جلوگیری از رشد و گسترش سلولهای سرطانی به سایر اندامهای بدن، در کنار سایر درمانها از شیمی درمانی استفاده میکند.
- مورد دیگری که برای سرطان رحم شیمی درمانی استفاده میشود، برای جلوگیری از بازگشت مجدد بیماری است.
- برای بهبود عملکرد تشعشع هم از شیمی درمانی بهره گرفته میشود.
- گاهی وقتی فرد دچار بدخیمی سرطان رحم است و توده سرطانی خیلی بزرگ است قبل از جراحی شیمیدرمانی انجام میدهند تا توده کوچکتر شود و جراحی راحتتر و کمعارضهتر شود.
برای اینکه بتوانید بیماری را در مراحل اولیه تشخیص دهید، لازم است علائم سرطان رحم را بدانید. با کسب آگاهی بیشتر در مورد علائم سرطان رحم با مشاهده این علائم باید به پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که اگر به موقع به متخصص مراجعه کنید، این امر تأثیر زیادی در جلوگیری از پیشرفت بیماری دارد. در مراحل اولیه، پزشک میتواند روشهای درمانی مؤثرتری را پیشنهاد دهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علائم سرطان رحم با ما همراه باشید:
- مشاهده خونریزی بعد از یائستگی
- لکهبینی یا خونریزی بین دو پریود
- تجربه پریودهای سنگین با خونریزی شدید
- احساس درد هنگام رابطه جنسی
- احساس درد در لگن، پا و باسن
- احساس درد همیشگی در ناحیه زیر شکم
- داشتن ترشحات آبکی با خون
- داشتن خستگی مداوم
- کاهش اشتها
- کاهش وزن
- بروز اختلال در عملکرد روده و مثانه
اگر متخصصان به این تشخیص برسند که سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد با در نظر گرفتن شرایط بیمار، داروهای خاصی را برای او تجویز میکنند. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد داروهای سرطان رحم و شیمی درمانی میپردازیم:
از رایجترین داروهای استفادهشده برای شیمی درمانی محسوب میشود. پاکلی تاکسل از مواد طبیعی و گیاهی تهیه میشود. این موضوع سبب شده تا برای شیمی درمانی کاربرد بیشتری داشته باشد. استفاده از این دارو، حتماً باید با تجویز پزشک باشد. پزشک شرایط بیمار و میزان پیشرفت بیماری را بررسی میکند. تنها در صورتی که بیمار نیاز به شیمی درمانی داشته باشد، پاکلی تاکسل تجویز میشود. برای تأثیرگذاری بیشتر دارو فراموش نکنید که دارو را در ساعات تعیینشده مصرف کنید.
گاهی اوقات پزشکان برای درمان سرطان که بیمار به آن دچار شده است، چنین دارویی را در نظر میگیرند. کربوپلاتین حاوی مقادیر بالایی پلاتین است و در صورتی که به صورت منظم و مستمر از آن استفاده کنید، رشد سلولهای سرطانی رحم بسیار کُند یا حتی متوقف میشود. توجه داشته باشید کربوپلاتین تنها در مواردی تجویز میشود که سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد. در نتیجه مصرف آن باید تنها با تجویز پزشک انجام شود. این دارو موارد منع مصرف دارد. در نتیجه اگر پزشک برای سرطان رحم و شیمی درمانی آن، داروی کربوپلاتین را تجویز کرد باید بروشور آن را مطالعه و در مورد نحوه مصرف آن از پزشک خود سؤال کنید.
از داروهای مهم صنعت داروسازی ایران است. تأثیرات دوکسوروبیسین در کنترل و درمان سرطان سبب شده تا از آن به عنوان یک داروی ضد سرطان یاد شود. با وجود خواص این دارو برای درمان سرطان، استفاده از آن بدون تجویز پزشک ممنوع است؛ زیرا دوکسوروبیسین تنها در مواردی تجویز میشود که سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز داشته باشد. این مورد هم تنها با بررسی شرایط بیمار توسط پزشک متخصص مشخص میشود.
از دیگر داروهای استفاده شده برای شیمی درمانی سرطان است. نام این دارو وجود پلاتین در ترکیبات آن را نشان میدهد. فراموش نکنید پلاتینی که در ساختار این دارو وجود دارد، از این توانایی برخوردار است که رشد سلولهای سرطانی را متوقف کند. معمولاً پزشکان این دارو را برای شیمی درمانی انواع سرطان که سرطان رحم نیز یکی از آنهاست، برای بیمار خود در نظر میگیرند.
در مواردی که سرطان رحم شیمی درمانی نیاز دارد، پزشک برای افزایش اثرگذاری از داروهای ترکیبی استفاده میکند. استفاده ترکیبی از داروهای سرطان رحم و شیمی درمانی، به روند درمان سرعت میبخشد. معمولاً داروهای ترکیبی استفاده شده برای شیمی درمانی سرطان رحم عبارتاند از: ترکیب کربوپلاتین و پاکلیتاکس یا ترکیب سیس پلاتین و دوکسوروبیسین.
دوستارلیماب یک مونوکلونال آنتی بادی با نام تجاری Jemperli است که به عنوان یک مهارکننده پروتئین PD-1 (برنامهساز مرگ سلولی) عمل میکند. تحقیقات و آزمایشات بالینی نشان میدهد که دوستارلیماب در درمان برخی از انواع سرطان مؤثر است.
هنگامی که برای تشخیص و درمان سرطان رحم به پزشک مراجه میکنید، پزشک قبل از هر اقدام، شرایط بیمار را بررسی میکند. با بررسی شرایط بیمار اطلاعات مفیدی در مورد میزان پیشرفت بیماری به دست میآید. دانستن میزان پیشرفت سرطان برای انتخاب روش درمان بسیار مهم است. زیرا پزشک در هر مرحله سرطان، درمانهای متفاوتی را تجویز میکند. به طور کلی عوامل مؤثر در انتخاب درمان برای سرطان رحم عبارتاند از: نوع سرطان رحم، سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی بدن بیمار، تصمیم بیمار در مورد بارداری و نتایج آزمایشات. اگر بر اساس این اطلاعات شیمی درمانی تجویز شده است، شیمی درمانی برای همه بیماران به یک روش انجام نمیشود! با توجه به میزان پیشرفت سرطان از انواع مختلف شیمی درمانی استفاده میشود.
انواع شیمی درمانی عبارتاند از:
- شیمی درمانی وریدی
- شیمی درمانی با استفاده از قرص
- پماد و شیمی درمانی تزریقی
معمولاً شیمی درمانی به هر روشی که باشد یک درمان سرپایی محسوب میشود؛ بنابراین شیمی درمانی با مراجعه سرپایی به بیمارستان یا کلینیک درمانی قابل انجام است. برخی از بیماران در صورت داشتن شرایط خاص، میتوانند شیمی درمانی را در محیط خانه انجام دهند.
شیمی درمانی با داروهای ویژهای انجام میشود. انجام شیمی درمانی ممکن است فشار زیادی به رگهای بدن وارد کند. به همین دلیل این روش درمانی برای رگها سخت است. این موضوع برای بیماران ناخوشایند و ممکن است سبب آزار آنها شود. برای کاهش این فشار در طی انجام شیمی درمانی از ابزارهای ویژهای نظیر ورید یا کاتتر ثابت استفاده میشود. استفاده از ورید یا کاتتر ساکن میتواند تا حد زیادی این فشار را کاهش دهد.
در توضیح کاتتر باید گفت، لوله منعطف و نازکی است که در بدن قرار میگیرد. اصلیترین هدف قرار دادن کاتتر ثابت این است که در مراحل بعدی شیمی درمانی به وارد کردن کاتتر در بدن بیمار نیاز نیست. معمولاً یک سر کاتتر ثابت در یکی از رگهای نزدیک قلب قرار داده میشود. انتهای دیگر آن هم به یک درام کوچک که زیر پوست دست قرار دارد، متصل میشود. کاربرد اصلی این است که در طی جلسات شیمی درمانی، داروهای مربوطه از طریق این لوله وارد بدن شوند.
بهبود کامل بیماری با شیمی درمانی، چندین دوره دارد. هر دوره هم شامل درمان و استراحت بعد از شیمی درمانی است. برای تکمیل روند درمان، تعداد سیکلهای مورد نیاز برای هر بیمار متفاوت است. برای رسیدن به بهبودی کامل هم باید تمام این سیکلها طی شود. تعداد این دورهها را پزشک متخصص با در نظر گرفتن شرایط بیمار و روند بهبود او مشخص میکند. به طور کلی کامل کردن چرخه درمان شیمی درمانی مزایای زیادی دارد.
مزایای تکمیل چرخه شیمی درمانی: تسریع روند از بین رفتن سلولهای سرطانی از مهمترین مزایای شیمی درمانی است. در برخی موارد پزشک در کنار درمان اصلی، شیمی درمانی را تجویز میکند. در این موارد شیمی درمانی به درمان اصلی کمک میکند تا سلولهای سرطانی بیشتری را کشته و از بین ببرد. فراموش نکنید که در دوران شیمی درمانی، استراحت نیز بسیار مهم است؛ زیرا در برخی موارد درمان سرطان ممکن است به سلولهای سالم بدن آسیب وارد کند. این آسیب سبب بروز عوارض جانبی میشود. دوره استراحت شیمی درمانی به بدن فرصت کافی میدهد تا مجدد بازسازی شود.
در مورد میزان موفقیت شیمی درمانی باید بگوییم که میزان موفقیت در گروههای درمانی پرتودرمانی 59 درصد و شیمی درمانی به تنهایی 58 درصد است و 81 درصد کسانی که سرطان رحم دارند و درمان جراحی و شیمیدرمانی را پشت سر گذاشتهاند پنج سال پس از پایان درمان سالم زندگی کردهاند و بقا داشتهاند.
پزشکان متخصص برای اثرگذاری بیشتر روند درمان سرطان رحمدر کنار دیگر درمانها از جمله دارودرمانی ممکن است از شیمی درمانی هم استفاده کنند. همانگونه که توضیح دادیم، شیمی درمانی سرطان رحم به صورت دورهای انجام میشود. بعد از انجام هر جلسه شیمی درمانی، یک یا چند هفته استراحت تجویز میشود. به مجموع جلسه شیمی درمانی و استراحت بعد از آن یک دوره شیمی درمانی گفته میشود. استراحت در نظر گرفته شده بین جلسات شیمی درمانی، فرصت مناسبی برای بدن است تا سلولهای سالمی را که آسیب دیدهاند بازسازی کند؛ بنابراین تکمیل کامل دوره استراحت لازم و ضروری است. در مورد طول دوره شیمی درمانی نمیتوان مدت زمان ثابتی را بیان کرد. طول دوره شیمی درمانی به عوامل مختلفی از جمله میزان تأثیرگذاری درمان بر کاهش سلولهای سرطانی بستگی دارد،. پزشک متخصص تنها فردی است که میتواند در مورد طول دوره شیمی درمانی نظر قطعی بدهد؛ اما معمولاً دوره درمان سرطان رحم یا اندومتریال ممکن است بیش از شش جلسه نیاز داشته باشد بین این جلسات سه الی چهار هفته فاصله قرار میدهند تا بدن استراحت کند این فاصلهها باعث میشوند تا میزان عوارض و آسیبهای ناشی از شیمی درمانی بر سلولهای سالم کاهش یابد.
سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟ پس از آنکه جلسات شیمی درمانی انجام شد، ممکن است عوارض جانبی بروز کند. این عوارض در همه افراد یکسان نیست. هر فرد معمولاً یک یا چند مورد از این عوارض را دارد. بروز همه عوارض در یک فرد به ندرت اتفاق میافتد. به طور کلی عوارض ناشی از شیمی درمانی بعد از گذشت شش ماه کاهش مییابد.
برخی از عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان رحم عبارتاند از:
- زخم دهان
- اسهال
- تهوع
- کاهش اشتها
- سرگیجه
- خستگی مفرط
- عفونت
- کبودی
- مشکلات پوستی
- کاهش شنوایی
- اختلالات کلیه
معمولاً عوارض جانبی ناشی از جلسات شیمی درمانی در دوره استراحت کاهش مییابند؛ البته با شروع جلسه جدید شیمی درمانی شاهد بازگشت این عوارض هستیم. به طور کلی اگر بعد از گذشت شش ماه از پایان دوره شیمی درمانی، عوارض جانبی ناشی از این درمان کاهش نیافت، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک شرایط بیمار را بررسی میکند و بر اساس آن داروهای مناسب برای کاهش این عوارض را تجویز میکند.
در شیمی درمانی، به صورت مستقیم به سلولهای سرطانی در حال رشد حمله میشود. وجود تخمدانها در نزدیکی رحم سبب شده تا شیمی درمانی سبب توقف عملکرد تخمدانها شود. به بیانی بهتر با شروع دروه شیمی درمانی، تخمدانها به خواب میروند؛ در نتیجه فرایند پردازش تخمک در بدن بیمار متوقف میشود و پریود اتفاق نمیافتد. این فرایند سبب بروز یائستگی موقت در بیمار میشود. معمولاً 8 الی 2 سال بعد از پایان دوره شیمی درمانی، فرایند پریود مجدد آغاز میشود. به همین دلیل به این یائسگی، یائسگی موقت و قابل بازگشت گفته میشود؛ البته یائسگی موقت در مورد بیمارن جوان رخ میدهد. بیماران میانسالی که به یائسگی طبیعی نزدیک هستند، ممکن است با شیمی درمانی زودتر وارد این مرحله شوند؛ یعنی بعد از پایان شیمی درمانی، پریود آنها مجدد آغاز نشود؛ اگر بعد از شیمی درمانی علائم یائسگی را مشاهده کردید، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دائم یا موقتی بودن آن با پزشک معالج خود مشورت کنید.
اگر فرد بیمار باردار باشد، تشخیص سرطان رحم بسیار سخت و نادر میشود. البته غیر ممکن نیست! یکی از نگرانیهای موجود در مورد سرطان رحم در دوران بارداری این است که برخی تصور میکنند، سرطان میتواند از بدن مادر به نوزاد منتقل شود. خوشبختانه این مورد یک تصور اشتباه است. جفت به عنوان یک سد برای جنین عمل میکند. سلولهای سرطانی از سد جفت نمیتوانند عبور کنند. شروع روند درمان برای مادران باردار نگرانیهای زیادی به همراه دارد. این افراد میخواهد بدانند اگر سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد، شروع درمان به جنین آسیب وارد میکند یا خیر؟ شیمی درمانی سرطان رحم برای مادران باردار با توجه به سن جنین تجویز میشود.
شیمی درمانی در ماههای اول: پزشکان متخصص بعد از گذشت سه ماه اولیه بارداری، میتوانند روند درمان را آغاز کنند. جالب است بدانید شیمی درمانی در سه ماه دوم و سه ماه سوم بارداری، برای مادر و جنین بی خطر است. در حالی که در این دوران پرتو درمانی و هورمون درمانی ممکن است عوارضی داشته باشد، به همین دلیل تجویز نمیشوند.
شیمی درمانی در ماههای آخر بارداری: در سه ماه دوم و سوم، شیمی درمانی تحت نظر پزشک متخصص انجام میشود. معمولاً دوز نهایی شیمی درمانی در ماههای آخر بارداری انجام میشود. بهترین زمان برای انجام مرحله نهایی شیمی درمانی در دوران بارداری، هشت هفته قبل از زایمان است. این تاریخ مصادف با هفته 32_33 بارداری میشود.
سخن پایانی
به طور کلی پاسخ این سؤال که آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟ را دانستید. با مشاهده علائم توضیح دادهشده بهتر است به پزشک متخصص مراجعه شود. پزشک با بررسی سایر شرایط در مورد ابتلا به سرطان و میزان پیشرفت سلولهای سرطان نظر میدهد. بعد از تشخیص، نوبت به شروع درمان میرسد. نوع درمان انتخابشده تا حد زیادی به نوع سرطان، میزان پیشرفت سرطان و شرایط بیمار بستگی دارد. در موارد پیشرفته سرطان، با توجه به سایر عوامل سرطان رحم به درمانهایی مانند شیمیدرمانی نیاز دارد. شیمی درمانی سرطان رحم حتماً باید با تجویز پزشک و تحت نظر متخصص انجام شود؛ بنابراین قبل از شروع هر درمانی باید به پزشک متخصص مراجعه و با او مشورت کرد.