سرطان رحم چه نشانههایی دارد و چگونه تشخیص داده میشود؟
یکی از مهمترین عوامل موفقیت در درمان سرطانها، تشخیص زودهنگام آنهاست. اما سؤال بسیاری از زنان این است که سرطان رحم چه نشانههایی دارد؟ برخلاف برخی سرطانها که خاموش و بیعلامتاند، سرطان رحم غالباً با علائمی نسبتاً قابلتشخیص همراه است. خونریزی غیرطبیعی بهویژه پس از یائسگی، ترشحات غیرمعمول واژینال، درد مداوم در ناحیه لگن یا هنگام رابطه جنسی و تغییر در الگوی قاعدگی، همگی میتوانند زنگ خطری برای شروع این بیماری باشند. با این حال، شدت و نوع علائم ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. نکته کلیدی این است که هرگونه تغییر غیرمعمول باید جدی گرفته شود و در اولین فرصت با پزشک در میان گذاشته شود. مشورت با بهترین فوق تخصص سرطان رحم میتواند مسیر تشخیص و درمان را روشن کرده و احتمال موفقیت درمان را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
آنچه در ادامه میخوانید:
سرطان رحم، همچنین به عنوان سرطان آندومتر یا سرطان زنانه شناخته میشود، یک نوع سرطان شایع در زنان است که از بافتهای داخلی رحم به نام اندومتر نشأت میگیرد. اندومتر لایهی داخلی رحم است که هر ماه طی دورهی قاعدگی تغییراتی میکند تا از تخمک استقبال کند و در صورت بارداری، جنین را پذیرفته و تغذیه کند. اما اگر بارداری رخ ندهد، این لایه خونریزی کرده و از بدن همراه با دورهی قاعدگی خارج میشود.
عوامل زیادی میتوانند بر ایجاد سرطان رحم تأثیرگذار باشند، اما علت دقیق بروز آن هنوز کاملاً مشخص نشده است. به عنوان یک بیماری ژنتیکی، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است نقش داشته باشند. از جمله عواملی که میتوانند بر ایجاد سرطان رحم تاثیرگذار باشند، عبارتند از:
ژنتیک: وجود تاریخچه خانوادگی سرطان رحم یا سایر سرطانهای زنانه میتواند ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد. ژنهای مرتبط با سرطان میتوانند به ناحیهی اندومتریوم تاثیر کنند و احتمال ابتلا را افزایش دهند.
هورمونها: تغییرات هورمونی ممکن است نقشی در بروز سرطان رحم ایفا کنند. افزایش سطح استروژن نسبت به پروژسترون میتواند ریسک ابتلا به این نوع سرطان را افزایش دهد.
چاقی: افرادی که چاق هستند، معمولاً با سطوح بالای استروژن مواجه هستند. این میتواند باعث افزایش خطر سرطان رحم شود.
بارداریهای قبلی: زنانی که بارداریهای بیشتری داشتهاند، ریسک کمتری از سرطان رحم دارند.
بیماریهای تخمدان: برخی بیماریهای تخمدان مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) میتوانند ریسک سرطان رحم را افزایش دهند.
دیابت نوع 2: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز ممکن است با خطر بیشتری از سرطان رحم مواجه شوند.
استفاده از هورمونهای جانبی: مصرف برخی از هورمونهای جانبی مثل استروژنها و پروژستینها به عنوان درمان جایگزین قاعدگی نیز میتواند تأثیرگذار باشد.
برای کاهش خطر سرطان رحم، میتوانید از تغذیهی سالم، وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم، کاهش مصرف الکل و ترک سیگار استفاده کنید. همچنین، مهم است که پس از 40 سالگی به صورت منظم سرطانهای زنانه، از جمله سرطان رحم، با معاینات پزشکی پیگیری شوید.
انواع سرطان رحم
سرطان رحم یک بیماری خطرناک است که ممکن است در نقاط مختلف رحم ایجاد شود. بر اساس نوع سلولهایی که بیماری را تشکیل میدهند و نقطه شروع آنها، انواع مختلفی از سرطان رحم وجود دارد. در زیر به دو نوع اصلی سرطان رحم اشاره می کنیم :
1. سرطان رحم نوع 1: این نوع سرطان رحم حدود 80٪ تا 90٪ از کل سرطانهای رحم را شامل میشود. در این نوع، سلولهای سطحی رحم (سلولهای غددی) تبدیل به سلولهای سرطانی میشوند. این نوع معمولاً در دیوار داخلی رحم شروع میشود و به طور معمول به نسبت خوب به درمان پاسخ میدهد.بطور کلی سرطان آندومتر (Endometrial Cancer)
شایعترین نوع سرطان رحم (حدود ۹۰٪ موارد)
منشاء: لایه داخلی رحم (آندومتر)
معمولاً در زنان بعد از یائسگی دیده میشود.
انواع بافتشناسی (Histologic Types):
کارسینوم اندومتریوئید (Endometrioid adenocarcinoma) – شایعترین نوع
سرطان سروزی آندومتر (Uterine serous carcinoma) – تهاجمیتر
کارسینوم سلول شفاف (Clear cell carcinoma)
سرطان مختلط آندومتر (Mixed carcinoma)
2. سرطان رحم نوع 2: این نوع سرطان رحم حدود 10٪ تا 20٪ از کل سرطانهای رحم را شامل میشود. در این نوع، سلولهای مخاطی یا عضلانی تبدیل به سلولهای سرطانی میشوند. این نوع سرطان ممکن است به درمان کمتر پاسخ دهد و پیشآگهی آن نیز ممکن است کمی پیچیدهتر باشد.
بطور کلی:سارکوم رحم (Uterine Sarcoma)
نادرتر (کمتر از ۱۰٪ سرطانهای رحم)
منشاء: بافتهای عضلانی یا همبندی دیواره رحم
معمولاً پیشآگهی بدتری نسبت به سرطان آندومتر دارد.
انواع:
لیومیوسارکوم (Leiomyosarcoma) – از سلولهای عضلات صاف رحم
سارکوم استرومای آندومتر (Endometrial stromal sarcoma)
سارکوم غیرافتراقی رحم (Undifferentiated uterine sarcoma)
تومور کارسینو سارکوم (Carcinosarcoma) – ترکیب سرطان آندومتر و سارکوم
تشخیص نوع دقیق سرطان رحم با بررسیهای لازم توسط پزشک و تحلیل نمونههای بافتی (بیوپسی) انجام میشود. درمان و مداخلات متفاوتی نیز بر اساس نوع سرطان رحم و استادیوم بیماری (مراحل پیشرفته) انتخاب میشود.
سرطان آندومتر
سرطان آندومتر، به عنوان یکی از انواع سرطان رحم شناخته میشود و به طور عمده در داخل جدار رحم (آندومتر) شکل میگیرد. نام دیگر این نوع سرطان، آدنوکارسینومای رحم یا سرطان رحم نوع 1 است.سرطان آندومتر، از تبدیل سلولهای سطحی رحم (سلولهای غددی) به سلولهای سرطانی به وجود میآید. این نوع سرطان رحم به طور عمده در زنان پس از یائسگی (پس از توقف قاعدگی) تشخیص داده میشود.
تشخیص سرطان آندومتر با انجام ارزیابیهای لازم توسط پزشک، معاینه بالینی، سونوگرافی ، هیستروسکوپی و بیوپسی انجام میشود. این تشخیص دقیق و زمان سنج، امکان تعیین نوع سرطان، مراحل بیماری و تدابیر درمانی متناسب با آن را فراهم میکند.
مهمترین نشانه سرطان رحم چیست
یکی از مهمترین نشانه سرطان رحم که ممکن است در مراحل اولیه بسیار ضعیف و غیر خاص باشند و به ندرت باعث ناراحتی و درد گردن رحم (سرویکس) شوند خونریزی های غیرطبیعی در زنان است. اما با پیشرفت بیماری و گسترش سرطان به نواحی اطراف رحم، نشانهها معمولاً شدیدتر ومشخصتر میشوند. بهتر است همیشه هر نشانهای که مشکوک به بیماری باشد، توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد.
برخی از نشانههای معمول سرطان رحم عبارتند از:
خونریزی و لکههای خونی نامعمول: اگر زنان بعد از یائسگی (پس از توقف قاعدگی) با خونریزیهای نامعمول مواجه شوند یا خونریزی بین دورههای قاعدگی داشته باشند، باید به دقت این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. خونریزی از رحم ممکن است نشانهای از وجود انواع مختلف اختلالات رحمی، اعم از التهاب، فیبروئیدها، پولیپها، یا حتی سرطان رحم باشد.
ویژگیهای خونریزی واژینال سرطان رحم:
خونریزی غیر معمول: خونریزیها نسبت به دورههای قاعدگی شما غیر معمول باشد. این ممکن است به صورت لکههای خونی باشد یا به مدت طولانیتر ادامه داشته باشد.
خونریزی پس از یائسگی: اگر شما پس از توقف قاعدگی (یائسگی) خونریزیهای ناگهانی و غیرعادی تجربه میکنید، این ممکن است به سرطان رحم اشاره کند.
خونریزی بعد از رابطه جنسی: خونریزی و لکههای خونی بعد از رابطه جنسی میتواند نشانههایی از سرطان رحم باشد.
خونریزی شدیدتر و طولانیتر: خونریزیها معمولاً ناگهانی و شدیدتر از خونریزیهای عادی دورههای قاعدگی شما خواهد بود و ممکن است به طور مداوم و برای مدت زمان بیشتر ادامه داشته باشد.مهم است بدانید که خونریزی واژینال ناشی از سرطان رحم نه تنها علامت سرطان رحم است، بلکه ممکن است ناشی از علل غیرسرطانی مانند اختلالات هورمونی، التهاب واژن، پولیپها، فیبروئیدها و عفونتهای تناسلی نیز باشد
زنانی که هیچگاه باردار نشدهاند: عدم بارداری میتواند ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد. بارداری ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی که در طول آن رخ میدهد، از ابتلا به سرطان رحم محافظت کند.
نشانه خاموش سرطان رحم به معنای عدم وضوح و شدت کمتر علائم در مقایسه با سایر نوعهای سرطان رحم است. این علائم ممکن است در مراحل ابتدایی بیماری ضعیف و نامشخص باشند و به علت عدم شناخته شدن بهطور منظم توسط زنان، تا مراحل پیشرفته بیماری به تشخیص برسند. برخی از علائم خاموش سرطان رحم عبارتند از:
لکههای خونی: به جای خونریزیهای بزرگتر، ممکن است لکههای خونی کوچکتر دیده شود.
درد شکمی و لگن: درد شکمی و لگنی ممکن است در مراحل پیشرفته بیماری به وجود بیاید و به ندرت در مراحل اولیه دیده شود.
احساس فشار در ناحیه رحمی: احساس فشار در ناحیه رحم ممکن است در برخی از بیماران مشاهده شود.
تغییرات در وضعیت جنسی: سرطان رحم ممکن است باعث احساس ناراحتی و درد پس از رابطه جنسی شود.
مهم است بدانید که این علائم ممکن است نشانه سرطان رحم باشند، اما میتوانند ناشی از علل دیگر نیز باشند. همچنین، علائم خاموش ممکن است به صورت طبیعی یا نامرتبط با سرطان رحم در برخی از زنان رخ دهد.
کدام زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان رحم هستند
متغیرهای مختلفی میتوانند بر ریسک ابتلا به سرطان رحم تاثیرگذار باشند.
زنان بعد از یائسگی (پس از توقف قاعدگی): ابتلا به سرطان رحم در زنان پس از یائسگی رخ میدهد. اغلب این ابتلا در سنین 50 تا 74 سالگی رخ میدهد، اما همچنین میتواند در سنین پایینتر نیز رخ دهد.
زنان با چاقی: افرادی که چاق هستند، معمولاً با سطوح بالای استروژن مواجه هستند که میتواند ریسک سرطان رحم را افزایش دهد.
زنان با تنظیمهای هورمونی: مصرف برخی از هورمونهای جانبی مثل استروژنها و پروژستینها به عنوان درمان جایگزین قاعدگی ممکن است تأثیرگذار باشد و ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد.
زنان با بیماریهای تخمدان: برخی بیماریهای تخمدان مانند سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS) میتوانند ریسک سرطان رحم را افزایش دهند.
زنان با دیابت نوع 2: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز ممکن است با خطر بیشتری از سرطان رحم مواجه شوند.
چگونه تشخیص سرطان رحم انجام میشود؟ آیا بررسیها و تستهای خاصی برای آن وجود دارند
اگر نشانهها و علائم مشکوک به سرطان رحم داشته باشید یا در یک گروه خطر برای ابتلا به سرطان رحم قرار دارید، پزشک شما ممکن است تستها و بررسیهای زیر را انجام دهد:
آزمایش بررسی لکهها و خونریزیها: یک نمونه از بافت رحم (اندومتریوم) از طریق بیوپسی برداشته میشود و تحت میکروسکوپ مورد بررسی قرار میگیرد.
سونوگرافی: از طریق سونوگرافی ، تصاویر صوتی از رحم و اندومترایجاد میشود و ممکن است نشان دهنده تغییرات مرتبط با سرطان رحم باشد.
هیستروسکوپی: در این روش، یک دوربین نازک به نام هیستروسکوپ از طریق مجرای تناسلی برای بررسی داخل رحم قرار داده میشود. این روش ممکن است برای تشخیص سرطان رحم و همچنین برای برداشت نمونه بافت (بیوپسی) مفید باشد.
آزمایشهای دیگر: ممکن است پزشک شما سایر آزمایشها همانند خون را نیز انجام دهد تا به تشخیص دقیقتری برسد و دیگر عللی که نشانهها را ایجاد میکنند را بررسی کند.
روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان رحم
برای پیشگیری از ابتلا به سرطان رحم، میتوانید به نکات زیر توجه کنید:
مراقبتهای پزشکی منظم: انجام مرتب مراقبتهای پزشکی، از جمله انجام معاینات سلامتی و سنجشهای ضروری، به شما کمک میکند تا هرگونه تغییر در سلامت رحم خود را به موقع تشخیص دهید. پیروی از توصیههای پزشک و حضور منظم در مشاورههای سلامت زنان نقش مهمی در پیشگیری از سرطان رحم ایفا میکند.
زندگی سالم و فعال: انجام فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن سالم، میزان استروژن در بدن را کاهش داده و بر روی کاهش ریسک ابتلا به سرطان رحم تأثیر مثبت دارد. مراقبت از تغذیهی سالم و متنوع نیز به ارتقاء سلامت و کاهش خطر بروز بعضی از بیماریها، از جمله سرطان رحم کمک میکند.
مدیریت بارداری: بارداریهای قبلی میتوانند به کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم کمک کنند. اگر نقطهی پایانی بارداری را تعیین کردهاید و دیگر نمیخواهید بچه داشته باشید، میتوانید با پزشک خود مشورت کنید تا روش مناسبی برای کنترل قاعدگی انتخاب کنید.
ترک سیگار: سیگارکشیدن میتواند به افزایش خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای خطرناک، از جمله سرطان رحم، منجر شود. ترک سیگار بهطور چشمگیری به بهبود سلامت عمومی کمک میکند.
کنترل بیماریهای مزمن: مدیریت و کنترل بیماریهای مزمن مثل دیابت نوع 2 و بیماریهای تخمدانی میتواند به کاهش خطر سرطان رحم کمک کند.
توقف مصرف هورمونهای جانبی: مصرف برخی از هورمونهای جانبی ممکن است باعث افزایش خطر سرطان رحم شود. اگر داروهای هورمونی جانبی مصرف میکنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و در صورت امکان، روشهای جایگزین مناسب را انتخاب کنید.
با توجه به این نکات و توصیهها، شما میتوانید خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهید و به بهبود و حفظ سلامت رحم خود بپردازید.
چه زمانی باید برای سرطان رحم به پزشک مراجعه کنیم ؟
اگر شما یا هر کسی از نشانههای مرتبط با سرطان رحم، به خصوص لکههای خونریزی خارج از دوره قاعدگی، احساس فشار در ناحیه رحمی، درد شکمی و لگنی ناگهانی، تغییرات در وضعیت جنسی، کاهش وزن ناخواسته یا هر نشانه دیگری که نگرانکننده به نظر بیاید، تجربه میکند، بهترین رویکرد این است که به زودی به پزشک خود مراجعه کند.
پزشک شما با انجام ارزیابیهای لازم، از جمله معاینه بالینی، سونوگرافی ، هیستروسکوپی، بیوپسی و تستهای خون، میتواند علت نشانهها را تشخیص دهد و اطمینان حاصل کند که آنها مرتبط با علل بیخطر هستند یا نیاز به درمان بیشتر دارند.
آیا درد شکمی و لگنی ممکن است نشانه سرطان رحم باشد ؟
بله، درد شکمی و لگنی میتواند به سرطان رحم اشاره کند. این نوع درد ممکن است به صورت مداوم یا تند و ناگهانی رخ دهد و ممکن است با تورم و احساس فشار در منطقه پایین شکم همراه باشد. این درد ممکن است به صورت محدود در ناحیه پایین شکم و لگن باشد و یا به صورت تابشدهی به ناحیه کمر، ران و زانو احساس شود.
در برخی از موارد، سرطان رحم میتواند به بافتهای اطراف رحم نفوذ کند و منجر به ایجاد درد و تنگی در ناحیه لگن شود. همچنین، اگر سرطان رحم در زمان تشخیص به مراحل پیشرفتهتر پیش رفته باشد، این دردها ممکن است شدیدتر شوند.
هرچند که درد شکمی و لگنی ممکن است ناشی از علل غیرسرطانی نیز باشد، اما اگر شما احساس درد و تغییرات در لگن خود را تجربه میکنید، بهتر است به زودی به پزشک خود مراجعه کنید تا علت این دردها مورد بررسی قرار گیرد. پزشک شما با انجام ارزیابیهای لازم، معاینه بالینی، سونوگرافی مهبل، هیستروسکوپی و بیوپسی میتواند علت دردها را تشخیص دهد و اطمینان حاصل کند که آنها مربوط به چیزهای بیخطر هستند یا نیاز به درمان بیشتر دارند.
جمع بندی
سرطان رحم (Uterine Cancer) به رشد غیرطبیعی و کنترلنشده سلولها در بافت رحم گفته میشود. شایعترین نوع آن سرطان آندومتر است که در لایه داخلی رحم (آندومتر) ایجاد میشود.
عوامل مؤثر بر بروز سرطان رحم شامل:
سن بالا (معمولاً پس از ۵۰ سالگی)
چاقی و اضافه وزن (بهدلیل افزایش هورمون استروژن)
یائسگی دیر هنگام یا قاعدگی زودرس (قرار گرفتن طولانیتر در معرض استروژن)
سابقه خانوادگی سرطان رحم یا کولون
سندرم تخمدان پلیکیستیک (PCOS)
عدم بارداری یا ناباروری
مصرف طولانیمدت هورمون استروژن بدون پروژسترون
برخی بیماریها مانند دیابت یا فشار خون بالا
انواع سرطان رحم
سرطان آندومتر (Endometrial Cancer)
شایعترین نوع، رشد در لایه داخلی رحم
سارکوم رحم (Uterine Sarcoma)
نادرتر، از بافت ماهیچهای یا بافتهای حمایتی رحم شروع میشود
انواع نادر دیگر (مانند کارسینوسارکوم رحم)
مهمترین نشانه سرطان رحم
خونریزی غیرطبیعی رحمی (بهخصوص پس از یائسگی)
این علامت شایعترین و هشداردهندهترین نشانه است.
نشانههای خاموش سرطان رحم
ترشحات غیرعادی و آبکی یا خونآلود واژن
درد مبهم یا احساس فشار در لگن
تغییر در طول یا شدت قاعدگی بدون علت مشخص
کاهش وزن بیدلیل
تکرر یا فوریت ادرار
کدام زنان در معرض خطر بیشتری هستند؟
زنان بالای ۵۰ سال
زنان با سابقه خانوادگی سرطان رحم یا کولون
افرادی با چاقی شکمی
مبتلایان به PCOS یا دیابت
کسانی که هرگز باردار نشدهاند
افرادی که هورمون درمانی استروژن بدون پروژسترون دریافت میکنند
تشخیص سرطان رحم و تستهای مورد استفاده
تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:
بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه لگنی
سونوگرافی ترانسواژینال (برای بررسی ضخامت آندومتر)
بیوپسی آندومتر (برداشت نمونه بافت برای بررسی میکروسکوپی – روش اصلی تشخیص)
هیستروسکوپی (مشاهده مستقیم داخل رحم در صورت نیاز)
در موارد پیشرفته: MRI یا سیتی اسکن برای بررسی گسترش بیماری
روشهای پیشگیری از سرطان رحم
حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی منظم
کنترل دیابت و فشار خون
استفاده از قرصهای ضدبارداری خوراکی (در برخی موارد میتواند ریسک را کاهش دهد)
بارداری و شیردهی (قرار گرفتن کمتر در معرض استروژن)
معاینات منظم در زنان پرخطر
اجتناب از مصرف طولانی استروژن بدون پروژسترون
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
هرگونه خونریزی یا لکهبینی پس از یائسگی
خونریزیهای سنگین یا طولانی غیرمعمول پیش از یائسگی
ترشحات غیرعادی واژن بدون علت مشخص
درد یا فشار مداوم لگنی
سخن پایانی
سرطان رحم چه نشانههایی دارد؟ این پرسش نباید فقط زمانی مطرح شود که فرد دچار علائم شده است؛ بلکه آگاهی پیشگیرانه درباره نشانهها میتواند نجاتبخش باشد. شایعترین علامت، خونریزی غیرطبیعی است؛ بهویژه پس از یائسگی یا بین دورههای قاعدگی. اما این تنها نشانه نیست. درد مکرر در ناحیه لگن، ترشحات واژینال با بوی غیرمعمول، کاهش وزن بیدلیل، یا درد هنگام ادرار نیز میتوانند نشانههایی هشداردهنده باشند. متأسفانه بسیاری از این علائم با مشکلات ساده زنان اشتباه گرفته میشوند و همین تأخیر در تشخیص میتواند جان بیمار را تهدید کند. مراجعه سریع به پزشک، انجام آزمایشات تشخیصی مانند نمونهبرداری از آندومتر، و پیگیریهای منظم میتوانند به کشف زودهنگام سرطان رحم کمک کنند. اگر در خانوادهتان سابقه این بیماری وجود دارد یا دچار علائمی هستید که برایتان نگرانکنندهاند، مراجعه به بهترین فوق تخصص سرطان رحم تصمیمی هوشمندانه است. نجات زندگی، گاهی فقط به یک تصمیم بهموقع بستگی دارد. بدن شما با زبان خاص خودش صحبت میکند؛ کافیست آن را بشنوید.