علائم سرطان رحم و تخمدان: چگونه زود تشخیص دهیم؟
سرطان رحم و تخمدان یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های زنان است که می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. متأسفانه، بسیاری از زنان به دلیل عدم آگاهی از علائم اولیه این بیماری، در مراحل پیشرفته به پزشک مراجعه می‌کنند. این سرطان‌ها به طور معمول با علائمی مانند درد لگن، تغییرات قاعدگی، یا نفخ شکم همراه هستند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. این موضوع می‌تواند خطرات جدی را به همراه داشته باشد، زیرا تشخیص دیرهنگام شانس درمان را کاهش می‌دهد. اما جای نگرانی نیست. ما در این مقاله، به شما روش‌های شناسایی علائم این بیماری و اهمیت تشخیص زودهنگام آن را توضیح خواهیم داد. با آگاهی از علائم اولیه و پیگیری درمان‌های مؤثر، می‌توانید از بروز عوارض جدی جلوگیری کنید.
با کمک بهترین فوق تخصص سرطان رحم راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری‌های خطرناک را بشناسید.
آنچه در ادامه میخوانید:
رحم از مهم‌ترین اندام‌های تولید مثل در خانمها است که در قسمت لگن واقع شده است. شکل و ساختار کل رحم شبیه به گلابی است که از سه لایه مختلف ساخته شده است. لایه درونی در ناحیه رحم، آندومتر نامیده می شود و زمانی که تخمدان‌های شما با دستخوش تغییرات می‌شوند، بر روی این لایه درونی تاثیر فراوانی می‌گذارند. لایه مرکزی یا میانی، میوتر نام دارد که بافت آن عضلانی بوده و سبب انقباض‌های ناحیه رحم در زمان پریودی و حاملگی میشود. سومین لایه که در واقع لایه بیرونی است، اپیمتر نام دارد که قسمت رحم را به بافت‌های درونی بدن وصل می‌نماید.
از رایج‌ترین سرطان‌های تهاجمی در ناحیه تناسلی خانم ها، سرطان تخمدان و رحم است که آندومتر نیز نام دارد. در سرطان دهانه رحم، سلول‌های بدخیم در بافت آندومتر ناحیه رحم رشد می کنند. این سرطان هنگامی ایجاد میشود که سلول‌های قسمت دهانه رحم، وضعیت غیر طبیعی پیدا کنند و در مدت بسیار کوتاه رشد کنند. از جمله آزمایش‌هایی که می‌توانید جهت معاینه و بررسی دقیق قسمت رحم و تخمدان خود و تشخیص سرطان انجام دهید، سونوگرافی است. مهم ترین نشانه‌های سرطان قسمت تخمدان و رحم عبارت‌اند از:
- عفونت‌های شدید، زیاد و مکرر قسمت واژینال
- خونریزی غیر عادی مانند خونریزی در فاصله میان دو قاعدگی
- خونریزی در زمان معاینه پزشکی ناحیه لگن و البته قسمت تناسلی
- احساس ناراحتی، سختی، درد شدید و یا خونریزی در هنگام رابطه جنسی
- احساس درد در زمان ادرار کردن
- ترشحات زیاد و غیر عادی ناحیه واژینال
- ترشحات غیر طبیعی به رنگ زرد یا حتی قهوه‌ای
- بوی بد و غیر عادی قسمت واژن
- طولانی بودن دوره پریودی
- خونریزی زیاد و غیر عادی و دائمی
- خونریزی پس از دوره یائسگی
- احساس درد در ناحیه لگن و حتی قسمت کمر
علاوه بر این در وضعیتی که سرطان دهانه رحم و تخمدان به سایر اندام‌ها منتقل شود، به غیر از نشانه‌های ذکر شده، امکان دارد سایر نشانه‌ها مثل یبوست، وجود خون در ادرار، انسداد مسیر ادرار، شکل غیر عادی دهانه رحم و همچنین کم خونی ایجاد شوند.
سرطان تخمدان و رحم وقتی ایجاد می شود که در DNA سلول‌های ناحیه دهانه رحم، تغییراتی ظاهر شود.. سلول‌های سالم و بدون عیب، با سرعت تعیین شده تولید و تکثیر می‌شوند و به صورت طبیعی در یک دوره مشخص نیز از بین می‌روند. در صورتی که سلول‌های تغییر یافته به صورت غیر قابل کنترل تولید شده و گسترش می‌یابند و در واقع از بین نمی‌روند. انباشته شدن سلول‌هایی که در مدت زمان کوتاهی رشد می‌کنند و نابود نمی‌شوند، یک توده‌ای را به وجود می‌آورند که تومور نامیده میشود.
در واقع سلول‌های سرطانی قادر هستند به بافت‌های مجاور نیز حمله کنند و حتی از توده اصلی جدا شوند و به هر قسمتی از بدن سرایت کنند. به صورت قطعی مشخص نشده که چه عاملی در بروز سرطان ناحیه رحم و تخمدان نقش دارد. اما بدون شک ویروسی به نام پاپیلومای انسانی در این بیماری دخیل است؛ چرا که بیشتر کسانی که به این ویروس دچار می‌شوند، به هیچ عنوان به سرطان دستگاه تناسلی زنان مبتلا نمی‌شوند. به این معنی که عواملی مثل شرایط محیطی و نحوه زندگی اشخاص در اینکه یک شخص به سرطان دچار شود، تاثیر فراوانی دارد.
در قسمت قبل شما را با مهم‌ترین نشانه‌های سرطان تخمدان و رحم و علل ابتلا به آن آشنا کردیم. در ادامه قصد داریم عوامل مؤثر بر این سرطان را به صورت دقیق بیان کنیم. گاهی اوقات برخی از عوامل احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش می‌دهند که سرطان دهانه رحم و تخمدان نیز از این قاعده جدا نیست. برخی از عوامل را می‌توان کنترل کرد و با انجام اقدامات مختلف مانند اصلاح سبک زندگی، ورزش منظم، مصرف غذاهای سالم و مناسب و… درصد ابتلا به سرطان تخمدان و رحم یا حتی سایر بیماری‌ها را به حداقل رساند.
از مهم‌ترین عوامل تاثیر گذار بر سرطان رحم و تخمدان‌ها بدخیم می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بالا رفتن سن ریسک دچار شدن به سرطان رحم را بیشتر می‌کند.
- اضافه وزن نیز در این امر بسیار مؤثر است.
- علل ژنتیکی به خصوص در خواهر، مادر، خاله و…
- استفاده از شیوه درمانی هورمونی در اشخاصی که به سرطان پستن مبتلا هستند.
- امکان درگیر شدن با سرطان رحم در خانم‌هایی که دست کم یک حاملگی را تجربه کرده اند، نسبت به خانم‌هایی که اصلا حاملگی نداشته اند، بسیار کمتر است.
- بالا رفتن میزان هورمون استروژن در بدن
- ابتلا به بیماری دیابت
- سابقه خانوادگی در انواع سرطان‌ها مثل سرطان پستان، تخمدان و حتی سرطان روده
- درگیر بودن با عارضه تخمدان پلی کیستیک
همانطور که می‌دانید اکثر بیماری‌ها از جمله سرطان، نمونه‌های مختلفی دارند که در افراد به شکل‌های متفاوتی بروز می‌ند. انواع گوناگونی از سرطان رحم و تخمدان‌ها نیز داریم که بر نمونه‌های مختلف سلول‌های قسمت رحم تاثیر فراوانی می‌گذارند. از رایج‌ترین نمونه‌های این سرطان می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سرطان رایج سلول سنگفرشی ناحیه دهانه رحم
- سرطانی به نام آدنوکارسینوما
- سرطان توده های مخاطی
- سرطان سلول‌های بسیار ریز قسمت دهانه رحم
- سرطان کارسینوم آدنواسکواموس
- سرطان لنفوم و سارکوم
بد نیست بدانید که تغییرات قبل سرطانی قسمت دهانه رحم بسیار کم نشانه‌هایی را ایجاد می‌کند. این بیماری بیشتر با معاینه ناحیه لگن و البته غربالگری تست پاپ اسمیر به صورت دقیق قابل تشخیص است. نشانه‌های این بیماری اغلب تا هنگامی که دچار ضایعات سرطانی نشوند و همچنین به لایه‌هایی پایین قسمت دهانه رحم، هجوم نبرند، آشکار نخواهند شد. لکه بینی ناحیه واژن بعد از زایمان، می‌تواند یکی از نخستین نشانه‌های سرطان قسمت رحم و تخمدان بدخیم باشد. در نتیجه، توده سرطانی به مرور زمان رشد کرده و عروق ممکن است زخم شود. در نتیجه این عوامل سبب درد، خونریزی شدید واژن و حتی ترشحات حاد واژینال می‌شوند.
اصلی‌ترین عامل ریسک سرطان تخمدان، ژنتیک و سابقه خانوادگی است. سندرم‌های بیماری سرطان در خانواده، به صورت حدودی ۱۰٪ از تمامی سرطان‌های تخمدان را در برمیگیرند. سندرم ژنتیکی سرطان سینه و تخمدان، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین علل دچار شدن به سرطان تخمدان خانوادگی محسوب می‌شوند. علاوه بر این بالا بودن سن، دوران پریودی سریع و دوره یائسگی دیر با بیشتر شدن ریسک این بیماری همراه است. مصرف قرص‌های خوراکی جهت پیشگیری از حاملگی، بستن لوله‌ها و همچنین برداشتن رحم بسیار محافظ هستند.
به طور معمول، سرطان تخمدان از راه ریختن سلولی در سوراخ صفاقی و به همراه آن کاشت در ناحیه صفاق، پرده دیافراگم و یا امنتوم پیشرفت می‌کند. علاوه بر این امکان دارد که از راه دستگاه لنفاوی، بیشتر به غدد لنفاوی قسمت لگن و پاراآئورت نیز سرایت کنند. بد نیست بدانید که بسیاری از بیماران درگیر با سرطان تخمدان اپیتلیال، نشانه‌های بسیار کمی دارند یا اصلا علائمی در آن‌ها مشاهده نمی‌شود تا هنگامی که این بیماری به تمامی نواحی بدن سرایت کند.
نشانه‌های سرطان رحم و بخش‌های تناسلی زنانه اپیتلیال واضح، اغلب به بیشتر شدن وزن تومور درون شکمی و آسیب مربوط میشود. از رایج‌ترین نشانه‌های سرطان اپیتلیال تخمدان و رحم می‌توان موارد زیر را نام برد:
- نفخ زیاد
- احساس درد همراه با ورم در شکم
- خستگی دائمی و شدید
- تکرر ادرار
- تغییر کردن عادت‌های روده
- بالا رفتن یا پایین آمدن وزن بدن دلیل خاصی
- تنگی نفس و مشکل در تنفس
بالعکس، تومورهای مرزی، سلول‌های تولیدکننده و همچنین طناب تومور استرومال جنسی بیشتر در هنگام تشخیص به قسمت تخمدان محدود می‌شوند. آن‌ها احتمال دارد در ظاهر اندازه بزرگی داشته باشند و نشانه‌های مرتبط نیز احتمال دارد به حجم عمده تومور مورد نظر مرتبط باشد. این دسته از توده‌ها در برخی مواقع، هنگام غربالگری معاینه ناحیه لگن قابل تشخیص هستند. به صورت کلی، ممکن است شما توده را حس کنید یا به علت تابیدن دائمی و حتی پاره شدن تومور درد ناحیه شکم خود درد شدیدی را احساس نمایید.
اولین گام جهت تشخیص نشانه‌های سرطان رحم و بخش‌های تناسلی زنانه، معاینه جسمی یا فیزیکی است که دربرگیرنده معاینه ناحیه شکم، معاینه دوساله و همچنین معاینه ناحیه راست واژن می‌باشد. به منظور تشخیص میزان این سرطان و پاک کردن دیگر عوامل ایجاد توده ضایعه‌ای و کارسینوماتوز یا حتی اسیت، لازم است آزمایش‌های بیشتری را انجام دهید. انجام تست سی تی اسکن ناحیه شکم و قسمت لگن با کمک کنتراست درون وریدی و دهانی، نوع و وزن تومور را تعیین می‌نماید.
اشعه ایکس قسمت قفسه سینه یا حتی سی تی اسکن می‌تواند میزان درگیر بودن ریه‌ها را مشخص و نشان دهد. همچنین امکان دارد انواع مطالعات با توجه به موارد خطر و نشانه‌های بیمار در زمان مراجعه شما به متخصص صورت گیرد. بعد از آنکه شما یا متخصص مربوطه به وجود یک عارضه شک کردید، به منظور تشخیص صحیح و قطعی سرطان رحم و تخمدان بدخیم، پزشک آزمایش‌هایی را انجام خواهد داد. در مرحله بعد سایر موارد را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده تا اگر مشکلی وجود دارد، از آن آگاه شود. برخی از آزمایش‌ها جهت تشخیص سرطان ناحیه رحم و تخمدان عبارت‌اند از:
تست پاپ اسمیر
یک روش بسیار مناسب و عالی برای تشخیص سریع، دقیق و پیشگیری از پیشرفت سرطان تخمدان و رحم بدخیم، تست پاپ اسمیر است. پاپ اسمیر در اصل یک آزمایش غربالگری جهت تشخیص سرطان رحم است. این تست در تشخیص سریع و به موقع و در نهایت درمان درست و اصولی سرطن رحم کمک قابل توجهی می‌کند. در این تست بسیار ساده، متخصص زنان بخشی از ترشحات قسمت دهانه رحم یا در اصل سلول‌های دهانه رحم را با یک وسیله شبیه به گوش پاک کن بر می‌دارد. سپس این ترشحات برداشته شده به آزمایشگاه ارسال شده تا از طریق آن آزمایش‌هایی انجام شود.
در صورتی که نتیجه تست پاپ اسمیر غیر عادی باشد، احتمال دارد که متخصص جهت معاینه بهتر و دقیق‌تر قسمت دهانه رحم از یک وسیله خاص به نام کولپوسکوپ استفاده نماید، یا حتی اگر نیاز باشد نمونه برداری نیز انجام می‌دهد.
تست کولپوسکوپی
در صورتی که شما نشانه‌هایی از سرطان تخمدان و همچنین سرطان دهانه رحم را داشته باشید یا تست پاپ اسمیر، انواع سلول‌های غیر عادی را نشان دهد، امکان دارد که این آزمایش به عنوان یک تست تشخیصی در نظر گرفته شود. کولپوسکوپ یک ابزار آزمایشگاهی با لنزهای بزرگ کننده می‌باشد که به منظور مشاهده دهانه رحم استفاده میشود. این وسیله هیچ درد و عوارض خاصی به همراه نداشته و در صورتی که قسمت مشکوکی در رحم مشاهده شد، به احتمال زیاد و طبق نظر پزشک می‌بایست نمونه گیری صورت گیرد.
علاوه بر این از تست اچ پی وی نیز به منظور تشخیص مشکل کسانی که جواب پاپ اسمیر تقریبا غیر عادی دارند، استفاده میشود. در صورتی که نتیجه این تست مثبت باشد، به ویژه با نمونه‌های HPV با ریسک زیاد مانند ۱۶ یا ۱۸، شما می‌بایست یک بررسی و ارزیابی دقیق و کامل مانند کولپوسکوپی نیز انجام دهید.
بیوپسی یا برداشتن بافت
در تست بیوپسی که بافت برداری نیز نامیده میشود، در مطب یا کلینیک درمانی پزشک زنان، بافت برداری انجام میشود. پس از این نمونه برداری به آزمایشگاه مورد نظر ارسال شده تا وجود سلول‌های غیر عادی سریع و دقیق تشخیص داده شود.
معاینه ناحیه لگن
در این روش، پزشک زنان یک الی دو انگشت خود را داخل واژن وارد کرده و با کمک دست دیگر به بخش تحتانی شکم فشار وارد می‌نماید. هدف از انجام این کار حس کردن اندازه، وضعیت، شکل و نحوه قرار گرفتن ناحیه رحم و همچنین تخمدان‌ها است؛ البته احتمال دارد که این کار در تمامی مواقع انجام نشود.
از جمله سوالاتی که خانمها از پزشک زنان می‌پرسند، این است که چگونه بفهمیم به سرطان تخمدان و رحم زنان مبتلا هستیم؟ در پاسخ این سوال باید بیان کنیم که سرطان دهانه رحم و تخمدان امکان دارد در مراحل ابتدایی با کمک غربالگری آزمایش پاپ اسمیر یا بررسی و شناسایی دقیق ضایعات بزرگتر در زمان معاینه مشخص شود. افرادی که تست پاپ اسمیر آن‌ها انواع ناهنجاری‌های سیتولوژیکی است که ضایعات بسیار قوی و بالایی را نشان می‌دهد، نسبت به سایر افراد بیشتر در برابر ابتلا به سرطان تهاجمی قرار دارند و می‌بایست تعداد بیشتری آزمایش تشخیصی با کمک کولپوسکوپی را انجام دهند.
شیوه‌های تخلیه به هیچ عنوان نباید بدون انجام معاینه دقیق و کامل کولپوسکوپی صورت گیرد. کولپوسکوپی یک شیوه سنجش بینایی دهانه رحم از جهت ناهنجاری‌ها است. کولپوسکوپ در واقع یک ابزار بزرگ نمایی می‌باشد که در بررسی دقیق قسمت دهانه رحم کمک می‌نماید. همچنین از فیلترهای نوری و مواد محلول رنگ‌آمیزی به شکل ترکیبی، جهت تشخیص دیسپلازی قسمت دهانه رحم به صورت گسترده استفاده می‌گردد. بافت برداری از ضایعات غیر عادی به وجود آمده و کنترل راهنما دریافت میشود.
قبل از آنکه انواع شیوه‌های سونوگرافی رحم را ذکر کنیم، بهتر است با نحوه انجام این سونوگرافی آشنا شوید. اگر قصد دارید سونوگرافی شکمی انجام دهید، می‌بایست آب فراوان بنوشید تا مثانه شما پر شود. هنگامی که مثانه به اندازه کافی پر باشد، سبب شده که اندام‌هایتان در عکس سونو بهتر مشاهده شود. همچنین پیش از انجام سونوگرافی از راه واژن، می‌بایست مثانه خود را دقیقا پیش از انجام آزمایش خالی نمایید. شیوه‌های سونوگرافی رحم عبارت است از:
سونوگرافی شکمی
در این روش، سونوگرافی از روی شکم انجام میشود. به منظور بهتر دیده شدن تصاویر از نظر کیفیت، پزشک از کمی ژل مخصوص بر روی پوست شما استفاده می‌کند.
سونوگرافی واژینال
در این روش، از یک نوع تبدیل کننده فراصوت در ابعاد کوچک استفاده می‌گردد. این مبدل ابتدا به درون واژن وارد میشود و پس از آن یک عکس دقیق و کامل‌تر از فضای درونی واژن را نمایان می‌کند.
بد نیست بدانید که از مبدل سونوگرافی به ناحیه پوست از راه شکم، از هیچ اشعه‌ای استفاده نمی‌شود و به صورت کلی هیچ نوع ناراحتی و سختی به همراه ندارد. امکان دارد با گذاشتن مبدل ترانس واژینال در قسمت واژن، بسیار کم حس درد و ناراحتی را تجربه کنید. همچنین انجام سونوگرافی از راه واژن به پوشاندن تبدیل کننده سونوگرافی در یک پوشش پلاستیکی یا لاتکس نیاز است که احتمال دارد در افرادی که به ماده لاتکس حساسیت دارند، منجر به واکنش شود.
سخن پایانی
سرطان رحم و تخمدان یکی از بیماری‌های جدی و مهلک برای زنان است که در صورت عدم تشخیص زودهنگام می‌تواند به سرعت پیشرفت کرده و مشکلات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. متاسفانه، بسیاری از زنان به دلیل عدم آگاهی از علائم اولیه، زمان زیادی را از دست می‌دهند و در مراحل پیشرفته به پزشک مراجعه می‌کنند. علائمی مانند دردهای غیرقابل توضیح در ناحیه لگن، تغییرات در چرخه قاعدگی یا نفخ مداوم ممکن است به نشانه‌های خطرناکی اشاره داشته باشند. در حالی که این علائم ممکن است در ابتدا بی‌ضرر به نظر برسند، اما نباید نادیده گرفته شوند.
ما در کلینیک خود به شما کمک می‌کنیم تا با شناسایی علائم اولیه این بیماری، هر چه زودتر به درمان بپردازید. تشخیص زودهنگام می‌تواند شانس موفقیت درمان را افزایش دهد و شما را از نگرانی‌های آتی نجات دهد. متخصصان ما با استفاده از روش‌های نوین پزشکی و مشاوره‌های دقیق، در کنار شما خواهند بود تا راه‌حل‌های مؤثر و مناسب را ارائه دهند. پس تعلل نکنید و همین حالا برای مشاوره به کلینیک ما مراجعه کنید. سلامت شما مهم‌ترین اولویت ماست.